Ao Bà om thắng cảnh du lịch             Trà Vinh                                      Ngọc Huệ- Diệp lục Tố

Ao Bà Om thắng cảnh du lịch Trà Vinh
Mặt ao phẳng lặng, làn nước trong xanh thỉnh thoảng những chiếc lá sao, lá dầu rơi rải rác làm mặt ao xao động, gió thổi mơn man vuốt nhẹ con sóng gợn lăn tăn, lấp lánh ánh mặt trời chiếu xuống mặt ao sáng như mặt gương soi. Buổi sáng, trời mát dịu, cây rừng quanh ao xào xạt, đổ bóng thơ mộng, mượn mặt hồ cây làm nơi soi mình, cây run rẩy những cành lá như chia sẻ với thiên nhiên bao la bởi tầm cao oai vệ của mình. Vào mùa cây sao, cây dầu có trái, rồi trái già đi rơi xuống đất, cánh của trái xoay tít trong không trung trước khi tạm nghỉ trên bãi cỏ quanh hồ. Khung cảnh hoang sơ khiến lòng du khách lắng đọng khi đến chốn này, chứng kiến những hình ảnh độc đáo khó nơi nào có được đó là những bộ rễ của cây sao, dầu cổ thụ có hình thù kỳ lạ, xù xì mọc trồi khỏi mặt đất hơn cả mét, cuốn hút ống kính của du khách đến để ghi hình kỷ niệm.

Thầy Bùi Châu Dương, cựu giáo sư Lâm học, cho biết: “Vào những năm 1957, 1958 tôi ở Vĩnh Bình nay gọi là Trà Vinh, các cây dầu xung quanh Ao Bà Om, không trơ gốc như bây giờ đâu. Tôi hỏi thầy để cho sáng tỏ hơn: “Như vậy, thưa thầy cho em biết thêm: Bờ đê bao quanh ao ngày trước hẳn cao hơn bây giờ phải không?”. Thầy trả lời: “Bờ đê bao quanh Ao Bà Om ngày xưa cao lắm! Có lẽ khi đào cái ao này, người ta mang đất để đắp lên, nó cao bằng gốc cây bây giờ. Đê theo thời gian bị xói mòn và đem đất trả trở lại ao, làm cho ao cạn nhiều lắm.” Tôi cảm ơn thầy Dương đã cung cấp thông tin quý báu này. Cuộc trao đổi với thầy Bùi Châu Dương đã giải tỏa thắc mắc của tôi, bởi vì đến thăm ao, tôi thấy tại rễ cái của cây (rễ đuôi chuột) còn nhiều mảng bám của đất cát chưa trôi hết. Thăm Ao Bà Om, không chỉ đơn thuần là đón những cơn gió mát lành, xứng đáng là môi trường xanh ven thành phố (ao có chiều dài khoảng 500m và rộng khoảng 300m), ngắm vẻ đẹp thiên nhiên mà còn hiểu thêm một nền văn hóa đặc sắc của xứ Trà Vinh.
Đến đây, du khách thường được nghe kể lại huyền thoại hấp dẫn về Ao Bà Om: Theo truyền thuyết của người Khmer, xưa kia để có một hồ nước ngọt dùng trong mùa khô, các vị trưởng lão đồng bào Khmer quyết tâm đào một ao lớn để trữ nước, nhưng do phum sóc ít người nên rất khó vận động đồng bào đào ao lớn như thế. Cuối cùng các vị trưởng lão nghĩ ra cách phát động cuộc thi đào ao giữa hai nhóm nam và nữ.Với quy định chỉ đào trong một ngày một đêm, thời gian tính bắt đầu từ lúc mặt trời mới mọc ngày hôm trước đến khi mặt trời ló dạng ngày hôm sau.Nếu bên nào chưa xong sẽ bị thua cuộc và nhường quyền làm gia chủ cho bên thắng.Nhóm nam ỷ lại vào sức mạnh của mình nên vừa làm, vừa chơi, vừa uống rượu; còn nhóm nữ thì phải cố gắng hết sức cũng không thể thắng. Trong số các cô gái tham gia cuộc thi có một người phụ nữ tên Om đã nghĩ ra cách là vào khoảng nửa đêm họ thả đèn ở phía Đông làm cho nhóm nam tưởng rằng mặt trời sắp mọc nên nghỉ ngơi chờ ban giám khảo tới chấm điểm, kết quả là nhóm nam  đã thua cuộc.
Ngày nay, không ai biết chính xác Ao Bà Om có từ khi nào. Xưa kia, đồng bào trong phum sóc đặt tên cho ao này là Ao đôi (tiếng Khmer gọi là Srắs Ku) bởi một ao nam và một ao nữ nằm cạnh nhau. Nhưng trải qua thời gian, do nhỏ và cạn nên ao của nhóm nam đã bị bồi lấp mất, chỉ còn lại ao của nhóm nữ và đồng bào kể cho nhau nghe rằng đó chính là Ao Bà Om với ý nghĩa ca ngợi ao nước đó là do công sức của các người nữ và trí thông minh của bà Om. Trải qua chiều dài lịch sử, Ao Bà Om vẫn đẹp và là nơi thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước đến tham quan.
Vào những ngày lễ hội hoặc mùa hè nắng nóng, các hộ dân quanh vùng đến đây nghỉ mát, thư giãn tìm lại sự thảnh thơi tâm hồn, giải phóng tâm trí căng thẳng sau những giờ lao động mệt nhọc.Vào những ngày lễ, Tết hằng năm của người Khmer, nhất là lễ hội Ok Om bok (rằm tháng mười âm lịch), ao Bà Om trở thành nơi sinh hoạt cộng đồng náo nhiệt của cả vùng. Không chỉ người Khmer ở Trà Vinh mà còn có người Kinh, người Hoa và người ở các tỉnh lân cận cũng đến đây cùng nhau, xem hát dù kê, nhảy múa thả đèn gió làm thắt chặt thêm tình đoàn kết, hòa hợp của ba dân tộc Kinh, Hoa, Khmer của vùng đất Trà Vinh, cũng như tại vùng sông nước Đồng bằng sông Cửu Long.
  Bên cạnh ao là Bảo tàng Văn hóa Khmer, nơi trưng bày những hiện vật liên quan đến văn hóa vật chất lẫn văn hóa tinh thần của người Khmer.Đối diện nhà bảo tàng là ngôi chùa Âng, một trong những ngôi chùa Khmer cổ nhất Trà Vinh.Năm 1994, khu danh thắng Ao Bà Om đã được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ VHTTDL) xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia.
Trong tương lai cụm liên hoàn gồm: Di tích danh thắng Ao Bà Om hợp cùng di tích kiến trúc nghệ thuật cổ Chùa Âng, Bảo tàng Văn hóa dân tộc Khmer và Trung tâm Văn hóa Thông tin tỉnh thành khu du lịch văn hóa. Bốn câu thơ kết thúc bài viết này hàm ý để ca ngợi một danh thắng nổi tiếng trên vùng đất Trà Vinh thuộc vùng Đồng bằng sông Cửu Long trù phú :
Biển Ba Động nước xanh cát trắng
Ao Bà Om thắng cảnh miền Tây
Xin mời du khách về đây
Ghé thăm cho biết cảnh này thần tiên.
NGỌC HUỆ - DIỆP LỤC TỐ