27/3/2016

CHƯƠNG 4: NHỮNG NHÀ THÁM HIỂM DÒNG MEKONG

1540: Một người Bồ Đào Nha tên là Antonio de Faria đã tìm ra dòng sông Mekong.

Người Pháp có sự quan tâm đặc biệt tới dòng sông Mekong này vào giữa thế kỷ 19, sau khi chiếm đóng Sài Gòn năm 1861. Từ năm 1893, người Pháp mở rộng quyền kiểm soát của họ đối với con sông này tới tận Lào bằng việc thiết lập ra Liên bang Đông Dương. Điều này đã chấm dứt sau Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất kết thúc và người Mỹ can thiệp vào khu vực.

1866-1868: Cuộc thám hiểm có hệ thống đầu tiên bởi nhóm người Pháp Ernest Doudard de Lagrée và Francis Garnier. Họ đã phát hiện ra rằng Mekong có quá nhiều thác nước và những chỗ chảy xiết

 

 

The members of the Mekong Expedition of 1866-1868

(Source: http://www.wikiwand.com/en/Mekong)

 

 

 

Canoes on the Mekong, engraving from the Voyage d'exploration en Indo-Chine, 1866-1868, an account of the journey undertaken by Ernest de Doudart LaGree (1823-1868) and published by Francis Garnier (1839-1873). Southeast Asia, 19th century.

 

CHƯƠNG 5: SỰ HÌNH THÀNH DÒNG SÔNG MEKONG

Điểm phát xuất

Mekong dài 4.800 km, chảy qua lãnh thổ 6 nước: Trung Quốc, Miến Điện, Lào, Thái Lan, Cambodia và đổ nước ra biển Đông thuộc lãnh thổ Việt Nam.

Sông Mekong phát nguyên từ vùng núi Tanghla Shan trong dãy Himalaya, thuộc cao nguyên Thanh Tạng, tỉnh Thanh Hải (Tây Tạng), Tây Bắc Trung Quốc. Nước của sông Mekong chủ yếu là do mưa, nước mưa ở thượng nguồn sông góp khoảng 25% tổng lượng nước.

 

 

Người Tây Tạng cho rằng thượng nguồn sông Mekong chia ra hai nhánh: Nhánh tây bắc (Dzanak Chu) và Nhánh bắc (Dzakar Chu). Những cuộc thám hiểm kế tiếp cho đến năm 1999 dưới sự hợp tác các nước Trung Hoa, Mỹ và Nhật Bản đã chính thức xác minh nguồn mạch sông Cửu Long thuộc Nhánh bắc. Nhánh bắc chảy xuống từ rặng núi Guosongmucha. Nhánh này, từ độ cao 5224 m - kinh tuyến đông 94°41'44", vĩ tuyến bắc 33°42'41", gồm hai nhánh phụ có chiều dài 91,12 km và 89,76 km.

 

 

Mekong River in the mountains of Tibet / Yunnan

 

v Đoạn đầu nguồn nó được gọi là Dza Chu trong tiếng Tây Tạng tức Trát Khúc. Trát Khúc hợp lưu với một nhánh khác tên là Ngang Khúc ở gần Xương Đô (Trung quốc) tạo ra Lan Thương Giang.

 

 

Sources of the Mekong identified in 1894 (Lungmug), 1994 (Rupsa) and 1999 And the source first identified in 1994 and made official in 1999 (Lasagongma). Map from Japanese Alpine News, No. 1, 2001, drawn by Tomatsu Nakamura of the Japanese Alpine Club.

 

2. Nhận thêm nguồn nước: v Theo tài liệu của GS Thái Công Tụng: Sông Sesan bắt nguồn trong lãnh thổ Việt Nam, chảy qua hai tỉnh Gia Lai và Kontum với hai phụ lưu là Dak Bla và sông Pô Kô và chảy sau đó vào lãnh thổ Campuchia. Từ Pleiku đi Kontum, ta phải qua sông Dak Bla gần thị xã Kontum... Khi sông Sesan chảy vào địa phận Campuchia, sông xuyên qua hai tỉnh là Ratanakiri và Stungtreng và hợp lưu với sông Srepok từ vùng Darlac chảy đến và rồi chảy vào sông Mekong gần thành phố StungTreng. Sông Sesan là một phụ lưu quan trọng của sông Mekong vì lưu vực rộng đến 17.000 km2 (11.000 km2 trong Việt Nam và 6.100 km2 trong Kampuchia) Sông Srepok là dòng sông lớn ở Darlac, với hai nhánh sông chính tại Darlac là sông Krong Ana và Krong Kno. -Krong Ana chảy ở phía Đông-Nam tỉnh Darlac, theo hướng Đông-Tây và có nhiều phụ lưu như Krong Bông, Krong Buk, Krong Pak. -Krong Knô (Krong Nô) bắt nguồn từ phía Tây Bắc cao nguyên Lâm Viên chảy theo hướng Đông Nam - Tây Bắc. Krong Nô là một nhánh của sông Srepok, một chi lưu lớn của sông Mê Kông, dài 332km. Krong Nô (sông Bố) bắt nguồn từ phía Tây Bắc cao nguyên Lâm Viện chảy theo hướng Đông Nam - Tây Bắc và họp lại với nhánh thứ hai là Krong Ana (sông Mẹ) thành sông Ea Krong (hay Dak Krông), tạo nên nhiều đất phù sa phía Đông Nam Banmêthuột. Khi sông Srepok ra khỏi lãnh thổ Việt Nam thì hợp với sông Ea H'Leo (sông này có hai chi lưu là Ia Drang và Ia Sup ở phía Tây Pleiku, bắt nguồn từ dãy núi Chư Hron, chảy theo hướng Đông Tây) sau đó chảy vào sông Mekong sát StungTreng (tỉnh StungTreng, Kampuchia). Trước khi nhập vào, nó còn nhận nước từ sông Sesan. Tính từ chỗ hợp lưu của sông Krong Ana và sông Krong Nô tới StrungTreng, nó dài 406 km, trong đó đoạn chảy trong lãnh thổ Việt Nam dài khoảng 126 km với nhiều thác ghềnh như DrayLinh, Dray Sáp .., đoạn chảy trong lãnh thổ Campuchia dài khoảng 281 km.

v “3S” là tên hệ thống 3 con sông phụ lưu lớn sông Mekong: Sekong, Sesan, Srepok cùng đổ vào dòng chính sông Mekong nơi tỉnh Stung Treng, Đông Bắc Campuchia.

Mạng Lưới 3S, ba sông phụ lưu: Sekong, Sesan, Srepok cùng hội tụ đổ vào dòng chính sông Mekong [nguồn: Decarboni]

 

Chuyển nguồn nước:

Thái Lan đã nhiều lần đề xuất việc tăng cường nước cho sông Chao Phraya, vùng Bangkok, từ nước sông Mekong hay đã tận dụng mực nước dâng cao để thực hiện các dự án chuyển nước từ Mê Kông đến vùng Đông Bắc Thái Lan.

Trung Quốc chỉ có 6% lượng nước ngọt, nên Trung quốc muốn chuyển dòng chảy của sông Mekong theo hướng Nam-Bắc để chuyển lượng lớn nước ngọt đến các khu vực khô hạn hơn.

 

 

CHƯƠNG 6: LƯU VỰC DÒNG SÔNG MEKONG

 

Lưu vực Mekong qua 6 quốc gia:

Xét về diện tích ở lưu vực sông:

Trung Quốc: 167.000 km2 -- 16%

Miến Điện 24.000 km2 – 2%

Lào 201.000 km2 – 35%

Thái Lan 182.000 km2 – 18%

Campuchia 156.000 km2 – 18%

Việt Nam 65.000 km2 – 11%

 

Phân đoạn trên sông Mekong:

Source: "Các đập nước và hồ chứa ở thượng nguồn: Có hay không nguy cơ môi sinh tiềm ẩn cho hạ nguồn sông Mekong?" Lê Anh Tuấn- Đại học Cần Thơ

 

Phân đoạn	Diện tích lưu vực*		Chiều dài*		Quốc gia liên quan	Đặc điểm dòng chảy – dân cư
	km2	%	km	%
Thượng lưu	150.000	19	3.100	71	Trung Quốc Miến Điện Lào	Dòng chảy mạnh, lòng sông hẹp và sâu, nhiều ghềng thác, đi lại trắc trở. Dân cư thưa thớt.
Trung lưu	456.000	57	750	17	Thái Lan, Lào Cambodia	Lưu vực rộng, lòng sông mở rộng và sâu hơn, phía Bắc và Trung Lào đi lại dễ, phần giáp Lào – Cambodia nhiều thác lớn, hiểm trở, đi lại rất khó khăn. Đoạn này sông có rất nhiều chi lưu từ 2 phía hữu ngạn (Thái Lan) và tả ngạn (Lào và Việt Nam). Ở Cambodia, sông Mekong nối với sông Tonlé Sap - Biển Hồ là nơi điều tiết dòng chảy quan trọng nhất cho phần hạ lưu. Phần trung lưu là nơi phát sinh chủ yếu các con lũ ở hạ nguồn. Dân cư tập trung dọc theo 2 bên triền sông, ở mức độ vừa phải .
Hạ lưu	194.000	24	500	12	Cambodia Việt Nam	Từ PhomPenh, dòng sông phân làm 2 nhánh và chảy về Việt Nam, đổ ra biển Đông bằng 9 cửa. Dòng chảy trên sông chậm lại, bề rộng sông mở rất lớn, nhiều cù lao xuất hiện, ảnh hưởng của thủy triều từ biển Đông trên hệ thống sông rất rõ rệt. Ảnh hưởng của lũ lụt lên cuộc sống và sản xuất rất lớn. Mật độ dân cư cao.

 

Sông Mae Sai bên trái, chính giữa là Myanmar và sông Mekong bên phải

 

A signboard at the Thai village of Sop Ruak on the Mekong river in the Golden Triangle region where the borders of Thailand, Laos and Myanmar meet,

on January 14, 2012.

 

Mekong River with Myanmar, Thailand and Laos