thnlscantho-5 - Khỉ chimpanzé mở đường cho ngành dược

1/2/2016

Khỉ Tinh Tinh (Chimpanzé) là một loài khỉ to con và rất khôn ngoan, sống từng bầy trong rừng rậm ở Châu Phi.

Xét về khía cạnh sinh học, thì chúng rất gần gũi với loài người.

Từ lối ba thập niên vừa qua, rất nhiều đoàn thám hiểm khoa học không ngại gian nan và nguy hiểm đã thường xuyên bám sát theo dõi loài động vật nầy, để nghiên cứu, để quan sát, để ghi nhận và để tìm hiểu xem bằng cách nào chúng có thể tự chữa trị lấy các bệnh trong thiên nhiên.

Khỉ chimpanzé

***

Video: Conférence de Sabrina Krief à Montreal 12 sept 2012(1.25 hr)

http://www.youtube.com/watch?v=FYYn3pmCvQE

Bs Thú y Sabrina Krief

Sabrina Krief, vétérinaire, maitre de conférence au Muséum National d’Histoire Naturelle. Après une thèse et un post doc sur le comportement alimentaire et la chimie des substances naturelles consommées par les chimpanzés, j’ai intégré en 2004 l’équipe d’Ecoanthropologie et d’Ethnobiologie du Muséum où mes travaux de recherche portent sur les chimpanzés , leur santé et les plantes qu’ils consomment.

Khỉ Chimpanzé (photo J.Michel Krief- Site Internet Dr S.Krief)

Những ngành học mới

Tại Pháp, ngành dược vừa có thêm một chuyên ngành mới đó là Thú dược học (?) hay (zoopharmacognosie).

Đây là một ngành chuyên nghiên cứu về các loại thực vật, cây cỏ mà thú rừng thường tìm để ăn, nhằm mục đích để tự chữa lấy bệnh tật của chúng.

Từ cả ngàn năm nay, con người vẫn thường dùng cỏ cây và các loài thực vật tìm được trong thiên nhiên để chữa bệnh. Có thể nói rằng phân nửa thuốc men mà chúng ta hiện đang sử dụng đều có nguồn gốc từ thiên nhiên và thực vật. Các nhà khoa học ước đoán có lối 500. 000 loài thực vật khác nhau trên quả đất, nhưng chỉ có vào khoảng ít hơn 10% đã được thí nghiệm về tính trị liệu mà thôi.

Ngày nay, các nhà khoa học rất quan tâm đến kho tàng thực vật vô cùng quý báu trong thiên nhiên. Chúng có ẩn chứa một tiềm năng trị liệu bất tận, nên cần phải được chúng ta quan tâm thêm hơn nữa.

Thông thường, để tìm những hoạt chất hiện diện trong các loài thực vật nghiên cứu, nhà khoa học đã áp dụng một trong ba phương pháp khác nhau sau đây:

1. Hái tất cả các loài thực vật chưa biết đến mọc trong một cánh rừng nào đó. Tất cả các phần (rễ, thân, hoa, lá, trái của loài thảo mộc nầy sẽ được nhận diện và phân loại tại phòng thí nghiệm).

2. Chỉ thu gặt những loài thực vật đã được biết đến từ trước về tính trị liệu. Ví dụ họ Rubiacée rất giàu chất alkaloide như Quinine dùng để trị bệnh sốt rét.

3. Quan sát các bộ lạc bán khai sống trong rừng rậm để biết họ thường sử dụng các loài thực vật nào để chữa bệnh. Đây là ngành chủng dược học (?) hay Ethnopharmacologie.

Bà Sabrina Krief, Bs Thú y thuộc Muséum National d’ Histoire Naturelle de Paris là một nhà chuyên môn về loài khỉ đã nghĩ ra cách thứ tư để tìm thuốc trị bệnh trong thiên nhiên. Bs S.Krief không quản ngại nguy hiểm khó khăn đến sống tại khu rừng Kimbale, Ouganda thuộc Phi châu nơi có nhiều khỉ chimpanzé để có thể quan sát chúng một cách rõ ràng và chính xác hơn.

Từ 15 năm qua, các nhà khoa học đã thu thập được rất nhiều điều bổ ích và mới lạ trong sự tự chữa bệnh tật của loài khỉ chimpanzé. Họ đã nhận thấy hễ mỗi khi bị bệnh như sốt nóng hoặc tiêu chảy, v.v... loài khỉ biết đi tìm kiếm một loại thực vật rõ rệt nào đó để ăn, dù rằng đây không hẳn là loài cây mà chúng ăn thường ngày. Từ việc quan sát nầy, nhóm của Bs Sabrina Krief đã đoán rằng các loài thực vật trên có thể chứa những hoạt chất nào đó có tính năng trị liệu trong trường hợp bị sốt hay bị tiêu chảy.

Cái gì tốt cho khỉ thì có thể cũng tốt cho chúng ta. Được biết trong kho tàng di thể của chúng ta có hơn 98% điểm tương đồng với kho tàng di thể của loài khỉ chimpanzé.

Sau khi quan sát khỉ ăn những loại thảo mộc gì, Bs Krief ghi chép cẩn thận những điều bà ta đã thấy được, đồng thời sau đó bà cũng tìm cách hái những loài thực vật nói trên và thu lượm phân và nước tiểu của khỉ để gởi về phòng thí nghiệm nghiên cứu thêm.

Nhận xét của Bác sĩ Sabrina Krief

Bác sĩ S. Krief nhận xét thấy những loài thảo mộc nào có tính năng chữa được bệnh tật đều được khỉ ăn rất ít để khỏi bị ngộ độc vì chúng thường có vị rất đắng và chát. Bác sĩ Krief đã thu lượm được trước sau 46 mẫu phân xuất phát từ thực vật mà khỉ đã ăn để trị bệnh.

Ngoài ra, khi so sánh đối chiếu thức ăn của khỉ chimpanzé vùng Kimbale với thức ăn của khỉ chimpanzé sống tại những khu rừng khác, bác sĩ Krief có nhận xét là cách dùng thực vật để trị bệnh của loài khỉ thay đổi tùy theo nơi chúng đang sinh sống.

Thí dụ, cùng bị một chứng bệnh chẳng hạn như tiêu chảy, thì khỉ chimpanzé vùng Kimbale thường tìm ăn vỏ cây Albizia grandibracteata để ăn trong khi khỉ của các vùng khác thì tìm ăn một loại thảo mộc khác để chữa bệnh mặc dù cây Albizia grandibracteata thấy mọc ở khắp mọi nơi và rất dễ tìm.

Bác sĩ S. Krief đi đến kết luận là nền văn hóa y học (culture médicale) của khỉ chimpanzé có tính địa phương và cục bộ.