24/9/2015

 

 
 Nhân dịp hảng  Hewlett - Packard Co.,HP , một trong ba hảng kỷ thuật lớn nhất Hoa Kỳ ( hai hảng kia là Dell và IBM ), tọa lạc  tại thành phố Palo Alto miền Bắc bang Ca Li- California  sa thải 30 000 nhân viền , để tái cơ cấu , giúp HP  tiết kiệm 2,7 tỉ đô la Mỹ một năm . HP có một lợi tức  hàng năm là 48.75 tỉ $.  Ngày 31 tháng 10 năm 2014  hảng Palo Alto này  cho biết  là hảng có 302 000 nhân viên . HP được Bill  Hewlett  và Dave Packard, hai bạn thân cùng học ở Viện đại học Stanford , chung sức thiết lập năm 1976  ( sau khi Sài Gòn thất thủ tháng tư năm 1975) và  phóng ra doanh vụ mình từ  một ga ra thuê mướn . Nhưng từ kỷ thuật  thường hay bị  hiểu thiếu sót ngày nay ở nước nhà, có lẽ cũng nên giải thích thêm ở đây.
  

  Kỷ thuật tiếng Anh là Technology bắt nguồn  từ từ ngữ  Hy Lạp - techne có nghĩa là  bàn tay nghệ thuật , khéo léo, tinh vặt  và từ ngữ logia, là một thu thập  những kỷ xảo - kỷ thuật, khéo léo , phương pháp  và tiến trình, xử dụng  sả xuất  hàng hóa và  dịch vụ  hoàn tất các mục đích tỉ như điều  nghiên khoa học .  Kỷ thuật có thể là hiểu biêt - kỷ xảo, kỷ thuật , tiến trình v.v…  hay nó co thể bao gồm luôn cả máy móc , máy computer , linh kiện và xưởng máy , các cá nhân không có hiểu biết chi mấy về kỷ thuật cả điều khiển.  

 

   Định nghĩa và sử dụng

 

  Từ ngữ Kỷ thuật - Technology đã thay đổi đáng kể từ 200 năm nay. Trước thế kỷ thứ 20, từ ít thông dụng theo Anh văn  và là mô tả hay nghiên cứu các nghệ thuật có ích . Từ  thuờng nối kết với  giáo dục kỷ thuật  , tỉ như  MIT- Viện Kỷ thuật Massachusetts ( thành lập năm 1861). Từ ngữ” kỷ thuật “   trở thành thượng phong - ưu tiên  ở thế kỷ thứ 20,   nối kết với Cuộc Cách Mạnh Công Nghệ Thứ hai .  Ý nghĩa từ ngữ  thay  đổi vào đầu thế kỷ tứ 20,   khi các nhà khoa học xã hội Hoa Kỳ , khởi đầu với Thorstein Veblen, dịch ý kiến  từ khái niệm Đức của Technik  thành Technology - Kỷ thuật . Ở ngôn ngữ  Đức và Âu Châu khác , có một phân biệt giữa technik và technology , vắng mặt ở Anh văn , thường có nghĩa là nghiên cứu không những các nghệ thuật công nghệ mà luôn cả chính ngay các nghệ thuật công nghệ này .

  Tự vị và học giả  cống hiến một lọat định nghĩa;   từ Merriam - Webster Dictionary ( bản mới tháng 2 năm 2007 ) đến  Ursula Franklin   ở sách “ Real World of  Technology “ năm 1989  chí   đến Bernard Stiegler năm 1998  ở “Technics and Times “, từ ngữ  “ Kỷ thuật- Technology “ tựu trung cũng có thể dùng để nói tới một thu thập kỷ xảo (  kỷ thuật ) - techniques.   Trong khuôn khổ này,  đó  là tình trạng hiện hửu  của hiểu biết nhân lọai cách nào phối hợp  tài nguyên  để sản xuất ra các  sản phẩm mong muốn, để giải quyết vấn đề, thõa mãn  như cầu  hay các điều muốn - wants   . Nó sẽ bao gồm  các phương pháp kỷ xảo, khéo léo, tiến trình, dụng cụ và vật liệu thô hào.  Khi phối hợp với một từ khác, tỉ như “ kỷ thuật y khoa - medical technology”  hay  “ kỷ thuật không gian - space technology”, chúng nhắc tới một tình trạng hiểu biết và các dụng cụ cho các lảnh vực này . “ Tinh trạng của “nghệ thuật kỷ thuật”  là cao kỷ nhân lọai có được ở bất cứ lảnh vực nào .   

         Kỷ thuật có thể xem như thể là  một họat động  làm hình dạng hay thay đổi văn hóa .  Thêm vào đó , kỷ thuật là áp dụng tóan học , khoa học  và các nghệ thuật - arts   có lợi lộc cho đời sống . Một thí dụ cận đại Ià việc trổi dậy  của “ kỷ thuật truyền thông - communication technology “, làm giảm bớt rào cản của tương tác con người  và có thành quả là giúp sanh sôi nảy nở các phụ văn hóa - subcultures mới mẽ;  trổi dậy của  văn hóa cyber, điều khiển học - cyber culture đã ,  trên căn bản   là một phát triễn của Internet và máy computer - điện tóan.  Không phải kỷ thuật nào cũng bổ sung văn hóa theo phương cách tạo dựng  ; kỷ thuật có thể làm dễ dàng các áp bức  chánh trị  và chiến tranh xuyên qua các dụng cụ như súng ống chẳng hạn . Như thể một họat động văn hóa  kỷ thuật đã có niên đại sinh ra  trước  cả khoa học lẫn công nghệ -engineering ; mỗi lọai này  chánh thức hóa vài khía cạnh của các dốc lực kỷ thuật   

  

    Khoa học , công nghệ và kỷ thuật

 

    Phân biệt giữa khoa học , công nghệ và kỷ thuật  không luôn luôn rỏ rệt . Khoa học  lý luận điều nghiên hay nghiên cứu các hiện tượng tự nhiên, nhắm vào khám phá  các nguyên tắc lâu dài  giữa các nguyên tố thế giới  hiện tượng bằng cách sử dụng  các kỷ xảo ( kỷ thuật ) danh nghĩa tỉ như các phương pháp khoa học .Kỷ thuật không đương nhiên chỉ là sản phẩm khoa học , vì nó phải thỏa mãn  những đòi hỏi như ích lợi, sử dụng được và an tòan .

    Công nghệ là một tiến trình  nhắm mục đích  họa kiểu  và làm ra các dụng cụ và các hệ thống hầu khai thác  hiện tượng tự nhiên  cho các phương tiện thực tiển của con người,  thường ( nhưng không phải luôn luôn )  sử dụng thành quả và các kỷ xảo  của khoa học.  Phát triễn kỷ thuật   có thể nhờ  đến  nhiều lảnh vực của hiểu biết , gồm cả khoa học , công nghệ, tóan học, ngôn ngữ học và hiểu biết lịch sử, để  hòan tất vài thành quả thực tiễn .  

   Kỷ thuật thường là một hậu quả của khoa học và công nghệ - dù rằng kỷ thuật là một họat động con người,  đã tiến bước trước  cả hai lảnh vực này. Thí dụ, khoa học có thể nghiên cứu  dòng chảy các electrons ( điện tử âm )  ở các dẫn điện , bằng cách  dùng những dụng cụ  và hiểu biết đã có sẳn, tỉ như các bán dẫn - semiconductors , computers và các dạng khác của kỷ thuât tiên tiến .  Theo ý nghĩ này,  các nhà khoa học và các kỷ sư - engineers, ingénieur   cả hai đều có thể gọi là các nhà kỷ thuật - technologists ; cả ba lảnh vực  thường được xem là một, để  theo dõi các mục đích khảo cứu và tham chiếu .

  Liên hệ chính xác giữa khoa học và kỷ thuật  đặc biệt được các nhà khoa học , sử gia  và các nhà làm chánh sách  thảo luận cuối thế kỷ thứ 20 , một phần vì thảo luận  có thể thông tri  để tài trợ khoa học căn bản và ứng dụng . Ngay khi  Thế Chiến Thứ II  bùng nổ, ở Hoa Kỳ  kỷ thuật được xem đơn giản  là “khoa học ứng dụng” và đó là để  tài trợ khoa học căn bản nhằm  thu họach  thành quả kỷ thuật đúng lúc .   Một nốikhợp   của triết lý này   có thể tìm thấy ở luận văn   của Vannevar Bush    về chánh sách khoa học    “ Science - The Endless Frontier ,  Khoa học một Biên cương không bao giờ Chấm dứt “ . Sản phẩm mới , công nghệ mớ  và nhiều công ăn việc làm hơn đòi hỏi luôn luôn có thêm  hiểu biết về  các luật của Thiên Nhiên . Hiểu biết mới cần thiết này  chỉ có thể   làm ra   xuyên qua khảo cứu khoa học căn bản . Tuy nhiên,  cuối thập niên 1960 , cái nhìn này  bị tấn công trực tiếp,   đưa tới những sáng kiến  tài trợ khoa học cho các nhiệm vụ đặc thù (  cộng đồng khoa học khánng cự lại các sáng kiến này ).   Vấn đề vẫn còn kiện tụng lôi thôi, dù cho đa số các  nhà phân tích  đều kháng cự lại kiểu mẩu  là kỷ thuật đơn giản  là thành quả của khảo cứu khoa học .

 

  Kỷ thuật  từ lịch sữ trung cỗ đến cận đại ( 300  năm sau công nguyên AD - hiện nay )

 

   Các  sáng kiến tiếp diễn  vào thời Trung Cỗ - Middle Ages  với các sáng kiến tỉ như  lụa là-silk ,  vòng cỗ ngựa và móng ngựa  vào  khỏang  vài trăm năm đầu khi Đế Quốc La Ma sụp đổ. Kỷ thuật trung cỗ  nhìn thấy cách sử dụng những máy móc đơn giản( tỉ như đòn bẩy, đinh vít - bu lông, và ròng rọc, puli- pulley  )  được phối hợp làm ra  những dụng cụ phức tạp hơn   tỉ như xe cút kít - wheelbarrow, cối xay gió - windmill  và đồng hồ .  Thời Phục Sinh đem tới nhiều sáng kiến này  gồm máy in ( giúp  phổ biến  truyền thông hiểu biết lớn hơn ) và kỷ thuật càng ngày càng liên kết với khoa học , khởi sự một chu kỳ tiên tiến chung. Các  tiên tiến về kỷ thuật  vào thời đại này giúp cung cấp thêm,  vững bề hơn về thực phẩm, và các các hà  ng hóa  tiêu thụ  có được rộng rải hơn .

 Cách Mạng Công nghệ , khởi sự ở Vương quốc Anh thế kỷ thứ 18  là một thời kỳ khám phá kỷ thuật to lớn , đặc biệt  ở nông nghiệp , chế tạo , hầm mỏ , luện kim và chuyên chở , nhờ điện hơi nước thúc đẩy. Sau đó kỷ thuật  tiến thêm một bước nữa  bằng các thu hoạch   điện  để tạo ra  những sáng kiến như  motor điện , bóng đèn  và vô số  vật dụng khác . Tiên  tiến khoa học   và khám phá  nhữg khái niệm mới sau đó,  giúp  phi cơ bay , và các tiên tiến ở y khoa, hóa học  , vật lý  học và công nghệ học.   Kỷ thuật bừng dậy  đem tới   xây dựng nhà chọc trời   và các  thành phố lớn , trong đó cư dân dựa vào xe ô tô  và các di chuyễn  điện hóa khác về chuyên chở . Truyền thông  cũng cải thiện nhiều  nhờ các sáng kiến điện tín - telegraph , điện thọai , rađiô và tivi . Cuối  thế kỷ thứ19 và đầu thế kỷ thứ 20,  cách mạng giao  thông - chuyên chở nhờ phát minh tàu chạy hơi  nước, xe lữa( tàu hỏa), phi cơ và xe ô tô.

   Thế kỷ thứ 20 đem tới một  lọat sáng kiến. Ở ngành vật lý học,  khám phá ra  phân hạch - nuclear fission đưa tới  cả võ khí hạt nhân  lẫn điện hạt nhân . Computer  cũng được phát minh và sau đó làm bé nhỏ lại sử dụng các transito - transistors  và các mạch vòng hội nhập-  integrated  circuits .   Kỷ thuật mới này  có  tên là  kỷ thuật thông tin- information technology , và những tiến bộ này  đưa tới tạo dựng ra Internet , đi vào Thời đại  Thông tin - Information Age hiện hửu .   Con người cũng đủ khả năng   thám hiểm không gian  với  các vệ tinh- satellites ( sau đó vệ tinh  dùng cho viễn thông - telecommunication )  và các sứ mệnh có người lái   tiến đến Mặt Trăng. Ở ngành y khoa , thời đại này mang tới  các sáng kiến  tỉ như mổ xẽ  tim mở - open heart surgery   và phép chửa trị  tế bào gốc - stem cells  sau đó  song song cùng   thuốc men và cách chửa trị  mới  mẽ . Các tổ chức và kỷ thuậtt xây cất và chế tạo phức tạp   rất cần thiết   để xây dựng  duy trì những kỷ thuật  mới này , và các công nghệ tòan vẹn  đã trổi dậy   để hổ trợ   và phát triễn   các thế hệ thành công kế tiếp nhau  của những dụng cụ   mỗi ngày mỗi thêm  phức tạp.   Kỷ thuật cận đại  dựa trên huấn luyện và giáo dục  ; các nhà họa kiểu , xây đắp , duy trì và sử dụng thường đòi hỏi  huấn luyện  tổng quát và đặc thù  phức tạp .  Hơn nữa , những kỷ thuật này  trở thành quá phức tạp cho nên nhiều tòan thể lảnh  vực phải được tạo lên để hổ trợ chúng , gồm cả công nghệ, y khoa khoa học computer   và các lảnh vực khác  đã trở thành phức tạp , tỉ như xây cất , chuyên chở và kiến trúc .       

          Kế họach căn cứ trên kỷ thuật - technology- based planning  đã được sử dụng để xây dựng lên  những công nghệ khổng lồ Hoa Kỳ trước Thế Chiến Thứ Hai -WWII( các tổ hợp Dow, Dupont, GM )  đã biến đổi Hoa Kỳ thành một siêu cường - super power  . Và đó không phải   là kế họach căn cứ trên kinh tế - economic  - based planning . Năm 1983,  Dự án Socrates  được khởi sự ở cộng đồng tình báo Hoa Kỳ , hầu qui định  lý do  gì Hoa Kỳ suy thóai tính cách cạnh tranh thắng lợi - competitive advantage  kinh tế và quân sự . Dự án Socrate  kết luận là  khai thác kỷ thuật là nền tảng của  mọi  cạnh tranh thắng lợi và suy thóái canh tranh Hoa Kỳ  là quyết định  ở các khu vực  tư nhân và công cọng, đã chuyễn dịch  từ khai thác kỷ thuật ( kế họach căn cứ trên kỷ thuật)  qua khai thác tiền bạc - money exploitation ( kế họach căn cứ  trên kinh tế )   vào cuối WWII.   Dự án   cho rằng muốn tái dựng cạnh tranh,  Hoa Kỳ phải tái lập kế họach trên  căn cứ kỷ thuật . Dư án Socrates cũng qui định là những quốc gia như Trung Quốc và Ấn Độ  đã tiếp tục thi hành  kế họach  căn cứ trên kỷ thuật trong khi Hoa Kỳ lại làm kế hoạch căn cứ trên kinh tế )   mà thành quả là đã làm tiến trình tiến tới mau lẹ  và giúp hai quốc gia này  trở thành siêu cường .  Muốn  Hoa Kỳ có cạnh tranh thì các nhà làm chánh sách Hoa Kỳ cần phải chấp nhận một hình thức kế  họach căn cứ trên kỷ thuật  tiên tiến hơn là các dạng  Trung Quốc và Ấn Độ đang làm . Dự án Socrates  cũng qui định là kế họach căn cứ  trên kỷ thuật đã có một tiến trào nhảy vọt tiến tới,  cứ vài trăm năm một  và tiến trào nhảy vọt tới là Cuộc Cách Mạang  Sáng kiến Tự động - Automated Innovation Revolution , đang xảy ra .  Ở Cuộc  Cách Mạng này,   tiến trinh để qui định cách nào thu nhận và sử dụng kỷ thuật   cho một cạnh tranh thắng lợi  ( gồm luôn cả R&D - Khảo cứu và Phát Triễn )  là tự động hóa  để có  cơ thực hành tốc độ, hửu hiệu  và mẫn tiệp - agility  mau lẹ hơn bao giờ hết.  Dự án Socrates phát huy những phương tiện cho sáng kiến tự động để Hoa Kỳ có thể dẫn đạo  Cách Mạng Sáng kiến  Tự động   tái lập và duy trì  địa vị cạnh tranh thắng lợi cho nhiều thế hệ tới .

 

                       ( sẽ tiếp: 10 kỷ thuật trổi dậy trên thế giới,  năm 2015)   

 

                        ( irvine , Nam Ca Li - Hoa kỳ  ngày 17 tháng 9 năm 2015 )