UNG THƯ CÓ BỆNH THÌ VÁI TỨ PHƯƠNG

Nguyễn Thượng Chánh, DVM

Phàm ở đời không ai mà không sợ chết, ngoại trừ các vị chân tu, những kẻ phi thường, những người mang bệnh trầm kha chỉ nằm một chỗ, hoặc những người bất bình thường hay những người mang tâm trạng chán đời cực độ.

Trước tình thế tuyệt vọng, thập tử nhất sanh nầy, bệnh nhân thường hay bám vào bất cứ điều gì có thể đem lại cho họ niềm hy vọng để chữa khỏi được bệnh tật.

Đó có thể là những lời cầu nguyện, có bệnh thì vái tứ phương, lễ bái, cúng kiến, thỉnh bùa ngải, hoặc chạy đôn chạy đáo thăm hỏi bà con bạn bè xa gần khắp nơi xem coi ai có biết thầy giỏi thuốc hay để nhờ chữa trị.

Còn nước còn tát.

***Chối từ trách nhiệm, disclaimer: tác giả không phải là bác sĩ y khoa, không phải là dược sĩ, đông y sĩ hay nhà chuyên môn về thực vật học. Bài viết nầy chỉ là tập hợp một số thông tin tổng quát mà thôi.
Tất cả mọi thắc mắc và nghi vấn về trị liệu xin các bạn hãy trực tiếp tham khảo với dược sĩ hoặc bác sĩ gia đình.

***

Mặc dù ngày nay, Tây y đã có những bước tiến vượt bực trong lãnh vực y học, nhưng trong thực tế vẫn còn có nhiều giới hạn. Phía Đông y và y học cổ truyền là những ngành y học chân chánh, tuy cách chẩn đoán và tiếp cận một căn bệnh có khác hơn Tây y, nhưng Đông y đôi khi cũng đành phải bó tay trước một số bệnh tật ngặt nghèo.

Xã hội càng kém phát triển, con người càng dễ mê tín dị đoan!

Trình độ giáo dục của mỗi người cũng quyết định phần nào cách suy nghĩ của họ.

Các quốc gia văn minh công nghiệp cũng không thoát khỏi hiện tượng mê tín dị đoan, tuy nhiên nó ở một tầm mức ít hơn so với các quốc gia đang phát triển.

Lợi dụng tâm lý sợ chết và còn nước còn tát của người bệnh, mà nhiều con buôn, lang băm, pháp sư, kể cả một số nhà khoa học, khoa bảng, tiến sĩ, bác sĩ, dược sĩ, giáo sư đại học thiếu lương tâm chụp lấy thời cơ, làm mê hoặc, bán ảo tưởng, hoặc hứa hẹn đủ điều để bệnh nhân nuôi hy vọng hầu trục lợi.

Những bệnh họ cam đoan trị dứt toàn là những bệnh ngặt nghèo như viêm gan B và C, trị tận gốc ung thư, ung thư ác tính ở giai đoạn cuối cùng,.. Họ trưng ra cả lố photocopy thơ cám ơn của những bệnh nhân, Việt lẫn Tây đã được họ chữa khỏi (?).

Đôi khi họ lấy chiêu bài từ thiện, thương đồng bào khốn khổ hầu có một bộ mặt nhân đạo để dễ thả câu, gây quỹ trục lợi dễ dàng hơn.

Chết vì bệnh ung thư:

Ung thư gan ác tính (Wikipedia)

Canada: Cứ trong 4 người thì có nột người chết vì ung thư. Tử vong năm 2015 lối 78 500 người.

Xác xuất ngụời đàn ông chết vì cancer là 29% còn ở đàn bà là 24%

La probabilité chez les hommes de mourir du cancer au cours de leur vie est de 29 % (environ 1 sur 3,5), tandis que chez les femmes, cette probabilité est de 24 % (environ 1 sur 4,1)

Société canadienne du cancer

Statistiques canadiennes sur le cancer 2015

https://www.cancer.ca/~/media/cancer.ca/CW/cancer%20information/cancer%20101/Canadian%20cancer%20statistics/Canadian-Cancer-Statistics-2015-FR.pdf

Việt Nam:bệnh nhân ung thư tăng nhanh

“PGS.TS Trần Văn Thuấn, Phó Giám đốc bệnh viện K, Viện trưởng Viện nghiên cứu phòng chống ung thư cho biết, mỗi năm tại Việt Nam, số bệnh nhân ung thư mắc mới là 150.000 người và có 75.000 người tử vong.

Cộng với số bệnh nhân đã mắc, tính tới thời điểm hiện tại, cả nước có 240.000 - 250.000 người mắc bệnh đang sống chung với bệnh ung thư.

Theo ông Thuấn, bệnh ung thư có xu hướng gia tăng, không chỉ ở Việt Nam mà ở hầu hết các nước trên thế giới. Các loại ung thư phổ biến là phổi, dạ dày, gan, đại tràng (với nam) và ung thư vú, cổ tử cung, dạ dày, phổi, đại trực tràng (với nữ)”.( Ngưng trích-Sửng sốt vì bệnh nhân ung thư tăng nhanh-nihbt.org.vn)

Bên VN lang băm hốt bạc

Các cách chữa trị của họ có thể là những loại thuốc gia truyền bí hiểm, thuốc tể, những thuốc “tiên”, thuốc “thánh”, cho uống tro giấy tiền vàng bạc, tàn nhang, phun bã trầu vào người bệnh nhân, hoặc chẳng cần thuốc men gì cả chỉ cần uống nước tiểu hay nhịn ăn năm mười ngày ắt bệnh sẽ khỏi.

Cũng có Thầy kêu gọi sự trợ giúp của âm binh, ngoại cảm, cô lên bà xuống, đồng bóng, v.v. Bệnh gì trị cũng hết kể cả bệnh tâm thần, tà ma nhập, quỷ ám...

Mấy tuyệt chiêu trên không phải chỉ là độc quyền của các thầy bên nhà mà tại hải ngoại chúng ta cũng thường thấy những quảng cáo của các thầy tại Cali, Florida, thậm chí tại Montreal nhiều năm về trước v,v…

Thầy cũng có thể làm một cái gì đó, như bên nhà, thầy lấy roi quất vào mình bệnh nhân để đuổi tà ma hay bệnh tật ra khỏi cơ thể.

Báo chí Việt Nam cũng có tung ra một tin làm cho những ai có lý trí bình thường đều bàng hoàng. Đó là chuyện miền Bắc Việt Nam, có Thầy trị bệnh liệt dương bằng cách lấy roi quất vào thằng nhỏ đau thấu mây xanh, đúng theo nguyên tắc thằng lớn làm hổng nên thân thằng nhỏ bị đòn. Sau đó thì nạn nhân ngây ngô nầy phải đi nằm bệnh viện mà thôi.

Có khi thầy vẽ bùa, bóp nắn, sờ mó, chà xát, ấn tay, phun thổi, hun chùn chụt lên lưng, ợ lên ợ xuống. Cũng có trường hợp thầy chữa rất mát tay. Trước 75, tại miền nam có xảy ra chuyện thầy nước lạnh cho bệnh nhân uống thứ gì không biết khiến nữ bệnh nhân cuốn gói theo thầy luôn.

Thường nhất là Thầy cho bệnh nhân uống một thứ thuốc, một loại nước hay một loại lá cây, vỏ cây nào đó và đồng thời bảo bệnh nhân cũng phải thành tâm cầu nguyện. Điều đặc biệt là ít khi Thầy chịu tiết lộ đó là thuốc gì, nước gì, cây gì. Thiên cơ bất khả lậu. Lỡ nói ra nó hết linh, bể mánh hết.

Có khi Thầy trổ tài ảo thuật gia úm ba la, lăn hột gà hột vịt trên bụng bệnh nhân để...đem nọc độc ra ngoài, phun nước vào vết chó cắn để lấy nọc ra hay lăn đất sét trên vết thương để tìm chính xác lông con chó đã cắn bệnh nhân.

Nếu không đạt được kết quả mong đợi, thì thầy đổ thừa là lỗi tại bệnh nhân đã không thành khẩn khấn vái đó thôi!

Giải phẩu bằng tay không, một trò bịp bợm

Đôi khi còn tuyệt chiêu hơn nữa như trường hợp tại một vài nơi ở vùng Đông nam Á, Phi luật Tân và Brazil, Thầy chỉ dùng tay không để giải phẫu móc khối u cancer (?) hoặc móc đồ vật từ trong bụng con bệnh ra.

Đây cũng là kiểu của các Thầy trên vùng cao nguyên moi móc đồ vật trong bụng những người bị thư ếm.

Nói thật, mấy chuyện siêu phàm trên đây, tác giả cũng chỉ nghe người người ta đồn mà thôi.

Các bạn cần phải xem đoạn vidéo nầy:lột mặt nạ lang băm

Video:Psychic surgery unmasked

http://www.youtube.com/watch?v=CWbIrslRz1I

Có điểm giống nhau ở các người kể là họ thề thốt quả quyết là các chuyện trên là có thật, nhưng biểu họ chỉ rõ người nào và ở đâu thì họ không thể nói được.

Ngày nay, Internet đã giúp đắc lực vào việc loan truyền tin dỏm.

Người gõ thường nhận được mail từ bạn bè về cách chữa trị theo lối thiên nhiên, bảo đảm trị dứt hầu hết các bệnh tật mà Tây y đã chịu thua...Từ các bệnh ung thư ở giai đoạn cuối, bệnh liệt dương, mỡ cao, cao máu, tiểu đường, bị tai biến mạch máu não (stroke).

Tỏi, nha đam aloe vera, rau má, lá đu đủ, nước sả, mãng cầu Xiêm, và củ nghệ v,v…là những món thường được người ta nhắc nhở nhiều.

Phương Tây cũng không khá gì hơn phương Đông

40% dân Pháp nói rằng họ có nhờ đến phương pháp y khoa phù trợ (médecine alternative) mỗi khi có rắc rối về sức khỏe. Đó là ngành trị liệu không chính thống, nghĩa là không nằm trong chương trình đào tạo của các đại học y khoa. Người dân thường cho rằng y khoa phù trợ có tính nhân bản hơn, chịu lắng tai nghe bệnh nhân hơn các vị bác sĩ. Ngoài ra, phương pháp trị liệu phù trợ ít gây ra phản ứng phụ.Tuy vậy, sự hữu hiệu và kết quả của cách chữa trị nầy không được giới y khoa nhìn nhận. (Theo Delphine Chayet- Le Figaro.fr- Certaines thérapies dites alternatives ouvrent la voie à des dérives sectaires.)

Vài năm trước đây, cơ quan FDA Hoa Kỳ đã cảnh báo dân chúng về các loại thuốc để trị cancer. Có ít nhất là 187 loại thuốc thiên nhiên không có sự chấp thuận cho phép của FDA và được bán qua Internet.

Các thuốc nầy được quảng cáo để trị cancer. Chúng có thể được bán dưới dạng viên, dạng rượu bổ tonic, hoặc dưới dạng cream để thoa ngoài da. Tuy đa số đều vô hại trực tiếp, nhưng có hại cho bệnh nhân một cách gián tiếp thí dụ như là có thể tương tác với các âu dược, làm đình trệ tác dụng của các thuốc Tây đang được dùng để trị bệnh.

Trong số thuốc trị cancer có thuốc black salves (escharetics). Đây là một loại thuốc mỡ cream để thoa lên khối u trên da. Thành phần thuốc gồm có bloodroot (Sanguinaria canadensis) và Zinc chloride. Các chất nầy có tính ăn da corrosive rất mạnh và vô cùng nguy hiểm. Chắc chắn là cancer không thể hết được nhưng da thịt nơi thuốc được bôi sẽ bị lở loét rất khủng khiếp.

Q Ray Bracelet

Ngày nay cùng với đà phát triển của khoa học nên trên thị trường thấy xuất hiện những loại máy móc để đeo vào người, chẳng hạn như những vòng đeo tay Q Ray Bracelet (lối 200$ một chiếc) mà quảng cáo nói rất công hiệu để điều hòa âm dương trong cơ thể, đồng thời trị những bệnh đau nhức, phong thấp, cao áp huyết, tiểu đường, mỡ cao trong máu, hoặc mập làm cho ốm bớt, v.v.

Rồi còn máy tẩy độc cơ thể có tên là Aqua Detox. Bạn chỉ cần ngâm hai bàn chân vào một chậu nước và cho máy chạy. Từ từ nước sẽ đổi ra những màu khác nhau tùy theo bệnh như viêm gan, cholesterol, triglyceride, glucose máu, thấp khớp, v.v.

Aqua detox

Theo như quảng cáo thì các chất độc đều bị rút hết ra ngoài cơ thể, khỏi cần phải đi khám bác sĩ để lấy toa mua thuốc Tây làm chi cho tốn tiền vô ích.

Gần đây còn có vụ fish pedicure. Tại Bắc Mỹ, trong một số tiệm nail có thêm dịch vụ cho một loại cá rỉa Garra rufa, cá ăn da chết trên bàn chân khách hàng.

Quảng cáo nói rằng, đây là phương pháp rất hữu hiệu để thư giãn và khai thông kinh mạch, đồng thời để trị nhiều thứ bệnh mãn tính chẳng hạn như bệnh eczema và bệnh vẩy nến da psoriasis.

Cũng may là tiểu bang Texas đã sáng suốt kịp thời ngăn cấm dịch vụ doctor pedicure vì lý do vệ sinh.

Các bể nước ngâm chân spa là môi trường lây nhiễm các bệnh nấm và các bệnh ngoài da khác là cái chắc.

Fish doctor

Rồi còn biết bao là các loại nước sinh tố, nước vỏ cây chẳng hạn như nước măng cụt xanGo juice, Zambrioza, Mango Xan, Noani juice, Goji juice, Pomegranate, Kamangi juice, nước sầu riêng Durian, gấc Momornia cochinchinensis , mãng cầu xiêm Graviola soursop, nha đam Aloe vera, trái nhàu Noni, Câu kỷ tử Goji berries v.v. được quảng cáo như thuốc thần trị bá bệnh kể cả các bệnh ung thư. Mua qua Internet với giá cắt cổ 40$/chai. Vấn đề ở đây là họ quảng cáo quá lố, bán ảo tưởng để phỉnh gạt người tiêu thụ.

Cách chữa trị càng có vẻ bí hiểm huyền bí, càng lạ thường thì càng dễ ăn tiền!

Nguy hiểm nhất là khi lang băm biểu bệnh nhân phải lập tức ngưng ngay việc sử dụng thuốc Tây, chẳng hạn như xạ trị, hóa trị, hoặc các loại thuốc đặc trị các bệnh cao áp huyết, cholesterol cao, thuốc làm điều hòa nhịp tim và thuốc giúp hạ đường huyết, v.v.

Một số “tuyệt chiêu” mà lang băm thường hay sử dụng

http://www.quackwatch.org/01QuackeryRelatedTopics/ploys.html

1)Tôi thật sự quan tâm đến bạn! (We really care about you!)

Dù lang băm có xài thuốc dỏm đi nữa, nhưng câu nầy cũng vẫn có tác động tâm lý rất mạnh mẽ, giúp bệnh nhân phấn khởi lên tinh thần ngay lập tức. Bệnh nhân nghe được câu nầy thì mát bụng là cái chắc.

2)Tôi trị bệnh một cách toàn diện (We treat the whole patient)

Câu nầy thật sự cũng không có gì sai trái lắm. Một bác sĩ giỏi, có lương tâm đều phải biết lắng nghe và tìm hiểu cách sống cũng như trạng thái tâm lý và suy tư của bệnh nhân. Một thầy nào mà liệt kê mình chuyên trị bệnh nhân một cách toàn diện (holistic) thì có thể là ông ta đã lạm dụng danh từ để quảng cáo mà thôi.

Trên thực tế, ít có nhà chuyên môn nào mà trị bệnh nhân được một cách toàn diện hết!

3)Không có phản ứng phụ (No side effects)

Phương pháp ngoại khoa (alternative) thường được họ ca tụng là rất an toàn và không có phản ứng phụ nào hết. Thầy nói là thuốc của Thầy là thuốc lá cây, thuốc thiên nhiên nên hoàn toàn vô hại.

Thực tế cho biết đôi khi không đúng như vậy. Thầy còn đi xa hơn bằng cách kết tội thuốc Tây là đồ hóa học, là nóng, không phù hợp, v.v.

4)Tôi trị tận gốc căn bệnh (We attack the cause of disease)

Lang băm cho rằng họ không những chỉ trị tận gốc mà họ cũng còn chú tâm ngăn ngừa sự tái phát lại của căn bệnh nữa.

Câu nầy sai. Bệnh là sự kết tinh của nhiều yếu tố, bên trong lẫn bên ngoài. Trong các yếu tố nầy, một số đã được khoa học xác định nhưng cũng có thể còn một số yếu tố khác thì chưa ai biết được gì hết.

5)Tôi chuyên trị những bệnh nào mà y khoa đã bó tay chạy mặt (We treat medicine’s failures): Đúng là thầy chạy!

Thầy thường hay tự mình quảng cáo một cách thái quá như khi Thầy nói có Ông X bị bệnh gì đó từ nhiều năm, đã được theo dõi và chữa trị bởi rất nhiều bác sĩ specialist nhưng vẫn không khỏi, nhưng sau cùng thì may mắn gặp được Thầy chữa chỉ trong vòng một thời gian ngắn ngủi là hết bệnh liền!

Quảng cáo kiểu nầy là sái với y đức bên y khoa.

Thường tình thì bệnh nhân chuyển qua giải pháp trị liệu ngoại khoa vì họ không được hài lòng về cách hành sự và tài nghệ của các bác sĩ. Bệnh nhân thường than phiền và trách móc rằng các bác sĩ quá vô tư, thiếu sự cảm thông, ít quan tâm lo lắng đến nỗi thống khổ của con bệnh.

Đó là chưa kể đến một số người chỉ biết tin tưởng vào cách trị liệu ngoại khoa mà thôi. Những gì dính dáng với khoa học đều bị họ đả phá hết. Cái khôn khéo của lang băm là họ biết khai thác tình trạng tuyệt vọng của bệnh nhân.

6)Bạn phải có cách suy nghĩ tích cực (Think positive)

Lang băm nói rằng các phương pháp của họ sẽ giúp tinh thần bệnh nhân chuyển biến và tác động thuận lợi giúp bệnh nhân chóng bình phục. Đây là ý niệm tác động hỗ tương giữa thân/tâm/trí (mind over matter - mind/body interaction).

Gần đây, các nhà khoa học cũng nhìn nhận có thể có ảnh hưởng của tác động tâm trí trên thể xác trong sự bình phục.

Những người lạc quan và những người có đức tin mạnh mẽ vào một tôn giáo thường bình phục rất mau sau một cuộc giải phẫu hay sau một cơn bệnh nặng.

7)Chạy theo số đông người (Jump on the bandwagon)

Lang băm cho rằng phương pháp của họ rất phổ thông và được rất đông quần chúng áp dụng. Họ trưng ra vô số quảng cáo, kể cả các thơ cám ơn của bệnh nhân đã hài lòng (?) và họ cũng đưa ra rất nhiều số liệu thống kê (không chắc là đúng) để làm bằng chứng.

Họ khuyên người bệnh hãy theo phương pháp trị liệu của đa số, vì nếu không hữu hiệu thì tại sao lại có nhiều người theo?

8)Thời gian là bằng chứng - Đã được áp dụng từ cả ngàn năm nay rồi! (Time tested/Used for centuries)

Đây là lối quảng cáo thường được họ áp dụng. Đôi khi họ còn quả quyết là món thuốc nầy cũng như phương cách điều chế nầy đều đã được lưu truyền từ lâu đời rồi. Nói tóm lại, đây là thuốc gia truyền, là “ thuốc tiên” và rất linh nghiệm.

9)Đã được rất nhiều khảo cứu khoa học nhìn nhận (Backed by scientific studies)

Để quảng cáo, họ thường liệt kê vô số công trình khảo cứu khoa học để hỗ trợ món thuốc. Tuy nhiên, trên thực tế các công trình khoa học trên rất khó mà tìm thấy, diễn giải lệch lạc, không còn thời gian tính, đôi khi là láo khoét không có thật hoặc đó là những khảo cứu sơ sài không đáng tin cậy được về mặt khoa học.

10)Hiện đang còn trong vòng nghiên cứu (Studies are underway)

Nếu họ không trưng ra được các công trình nghiên cứu để minh chứng sự hữu hiệu của món thuốc, thì họ lại nói là nó đang còn trong vòng khảo cứu và thí nghiệm gì đó.

Họ diện dẫn là nếu món thuốc không hay thì tại sao người ta chịu khó bỏ công sức ra để nghiên cứu như vậy.

Nếu kết quả thí nghiệm không được như ý muốn, thì họ đổ lỗi là tại vì phương cách thí nghiệm còn sơ sót ở chỗ nào đó.

11)Bạn phải biết lo cho sức khỏe của bạn chớ! (Take charge of your health!)

Có lẽ đây là câu nói ăn tiền nhất.

Bệnh nhân thấy rất mát ruột và có cảm tưởng là chính họ thật sự đang tự quyết định, và nắm lấy cuộc đời của họ trong tay.

Có ai mà không thích mình được đề cao kiểu nầy. Sau đó thì lang băm tha hồ mà đề nghị các cách trị liệu theo kiểu của họ.

12)Bạn hãy tự suy nghĩ kỹ lại đi! (Think for yourself)

Lang băm khuyên bệnh nhân chối từ, đừng tin vào các bằng chứng khoa học thật sự (vì lang băm làm sao mà thực hiện được), và hãy tự mình lắng nghe những cảm giác của mình.

Lẽ đương nhiên là nếu sau khi uống “thuốc” hoặc được Thầy chữa trị bằng cách nào đó mà bệnh nhân cảm thấy hơi đỡ một chút, thì liền tin tưởng ở tài nghệ của Thầy ngay lập tức.

Chúng ta nên biết rằng có một số bệnh tật cũng có thể tự nhiên khỏi (self limiting) sau một thời gian nào đó, nghĩa là bệnh có thể biến đổi ngày này qua ngày khác và bệnh nhân có cảm giác rằng bệnh đã bớt đi kể cả các bệnh nan y.

13)Bạn có bị thua thiệt gì đâu? (What have you got to lose?)

Lang băm cho rằng phương cách trị liệu và thuốc men của họ rất an toàn, không có gì hại hết, không nóng, không độc (?) như ba cái món thuốc Tây. Vậy thì có gì nguy hiểm đâu mà bạn lại phải sợ mà không dám thử? Bạn có mất mát gì đâu? Chỉ có lợi không hà!

14)Phải chi bạn đến sớm hơn một tí xíu! (If only you had come earlier)

Câu nầy được phán ra khi cách trị liệu của lang băm thất bại. Đây là lời bào chữa của lang băm.

Tại cái số, tại cái nghiệp chăng?

15)Khoa học đâu có câu trả lời cho tất cả mọi bệnh tật! (Science doesn’t have all the answers)

Thâm ý của lang băm là muốn bệnh nhân thử các phương pháp trị liệu khác, may ra có thể chữa được bệnh. Khi khoa học không thể chữa khỏi, thì lẽ đương nhiên bệnh nhân bắt buộc phải ngã theo những phương cách khác, may ra…

16)Tay trong tay chúng ta cùng làm việc với nhau (Let’s work together)

Với mánh nầy, lang băm xuất hiện như một người tốt bụng, thật sự quan tâm đến bệnh nhân.

17)Chúng tôi không có đủ khả năng tài chánh để làm khảo cứu (We have no money for research)

Để tự bào chữa, lang băm diện dẫn lý do là họ thiếu tài chính cũng như các công ty dược phẩm cũng không quan tâm, và không sẵn sàng giúp họ trong việc tài trợ các khảo cứu.

18)Tự do về sự lựa chọn cách chữa trị (Health freedom)

Lang băm thường diễn dẫn câu nầy và nói rằng bệnh nhân có toàn quyền và tự do lựa chọn phương pháp trị liệu nào mà họ thích.

Thật sự ra bệnh nhân thay đổi phương pháp chữa trị, vì họ bị lang băm gạt gẫm hứa hẹn đủ điều mà thôi.

19)Tôi rất bận rộn lo việc chữa trị cho bệnh nhân (I’m too busy getting sick people well)

Lang băm diện dẫn câu trên như lý do tại sao họ không màng về việc đăng tải các kết quả trị liệu của họ trong các tạp chí khoa học.

Câu trả lời thật sự là bởi vì lang băm không có ghi nhận vào sổ sách tất cả các kết quả trị liệu của

họ.

Có nên kết hợp trị liệu phù trợ (thérapies complémentaires)và Tây y không?

-Société canadienne du cancer

Thérapies complémentaires

Guide pratique

https://www.cancer.ca/~/media/cancer.ca/CW/publications/Complementary%20therapies/Complementary-therapies-2014-FR.pdf

Khi bác sĩ bị ung thư não
http://vietbao.com/p117a235495/khi-bac-si-bi-ung-thu-nao

David Servan Schreiber (21/4/1961-24/7/ 2011) là Bs, chuyên khoa thần kinh học, giáo sư tại đại học y khoa Pittsburgh, PA (Hoa Kỳ), và đại học Y khoa Claude Bernard Lyon 1 (Pháp).

Năm 1992 bác sĩ Schreiber (31 tuổi) bị cancer não ác tính. Các bác sĩ chuyên khoa về ung thư thời đó tiên đoán Bs Schreiber chỉ còn sống được tối đa không quá 6 năm!

Ông được chữa trị gồm giải phẫu, hóa trị và xạ trị...

Các bác sĩ điều trị cho biết là ông muốn ăn gì thì cứ ăn, không cần phải kiêng cữ nữa vì nó chẳng làm thay đổi được gì hết!

Nhưng, bệnh nhân Schreiber lại nghĩ khác đi...Ông quyết định phải tự mình nắm lấy vận mạng của mình. Ông tự tìm cách giúp cơ thể (terrain) mạnh lên để chống lại bệnh ung thư.

Và đã sau hơn 18 năm chống chỏi, bịnh ung thư của ông không thấy xuất hiện trở lại!

Thực phẩm có thể là những chất có khuynh hướng tạo ung thư hoặc là những chất giúp chúng ta ngăn ngừa được căn bệnh quái ác nầy.

Vậy, phải biết chọn những loại thực phẩm như rau quả chứa nhiều chất chống oxy hóa.

Bác sĩ David Servan-Schreiber, tác giả của nhiều quyển sách giá trị về dinh dưỡng và cancer,trong số có tác phẩm: Chống cancer, một lối sống mới (Anticancer: A new way of life) xuất bản 2008, nói lên tầm quan trọng của rau quả trong việc phòng trị ung thư.

Bs S.Schreiber đề cao giá trị của rau quả trong việc phòng chống cancer tương tợ như hướng nhìn của Bs Richard Béliveau (Canada) trong tác phẩm “Ngừa ung thư bằng rau quả” (Les aliments contre le cancer), xuất bản 2005.

Nhờ vào sự kiện ông ta đã thay đổi lối sống, đã quan tâm đến sự dinh dưỡng trong lành và củng cố tinh thần giữ được luôn luôn bền vững!

Người gõ có dịp xem qua cuộc phỏng vấn bác sĩ Servan-Schreiber trên đài TV Radio Canada. Ông đã khiêm nhường không dám sử dụng danh từ hết bệnh hay đã được chữa khỏi, mà chỉ dùng danh từ bệnh ngưng lại (rémission) trong thời gian dài (18 năm) ngoài sự mong đợi của mình. Cuộc phỏng vấn nầy được thu hình một thời gian lúc bệnh ông vừa tái phát trở lại.

Bs Shreiber khuyên bệnh nhân cancer phải giữ lối trị liệu của bệnh viện và của bác sĩ chuyên khoa về ung thư, nhưng đồng thời phải kết hợp với lối trị liệu song hành (médecine alternative, médecine parallèle) gồm thuốc thiên nhiên, cải thiện dinh dưỡng và ổn định tinh thần nhằm tạo điều kiện cho cơ thể đủ sức chống lại căn bệnh ung thư.

Đó là lối tiếp cận của y học tổng hợp hay y học hòa nhập (integrative medicine), nói nôm na ra là vừa trị theo lối Tây và đồng thời kết hợp với trị theo lối ngoại khoa, thiên nhiên, tâm lý, tâm linh, cần nguyện, thiền định, xã hội, v.v.

Integrative medicine aims to enhance cancer care by creating a comprehensive, integrative treatment plan that addresses all dimensions of care – physical, psychological-spiritual, and social. It makes use of all appropriate therapeutic approaches, providers, and disciplines to improve quality of life, help to manage symptoms, and achieve the best possible treatment results.

-/ Từ bỏ các thói quen xấu (bỏ thuốc, bỏ rượu, v.v…) và dùng những thức ăn trong lành giàu chất chống oxy hóa và chất chống cancer;

-/ Dùng nhiều rau quả giàu chất chống oxy hóa chẳng hạn như: Trà xanh, Nghệ (curcuma)…

-/ Tập thể dục, thiền;

-/ Tránh đừng để bị stress;

-/ Tránh đường có trong thức ăn hay thức uống;

-/ Tránh mỡ dầu vì chúng có thể chứa nhiều chất acid béo oméga-6, nhưng lại quá ít omega 3

Được biết omega-6 có khuynh hướng tạo viêm sưng (inflammation) và tạo điều kiện thuân lợi cho tế bào cancer dễ phát triển;

-/ Về vấn đề rau quả hữu cơ (organic, bio) thì ông khẳng định là không cần thiết cho lắm. Ông nêu thí dụ là: thà ăn cải brocoli trồng theo lối thường có xịt thuốc trừ sâu, có bón phân hóa học còn hơn là không ăn gì hết...Lý do brocoli có chứa các chất chống cancer (anticancer) rất cần thiết.

Video: Bác sĩ Servan-Schreiber kể chuyện ông bị cancer và lúc được điều trị.

Dr Servan-Schreiber's remarkable story as a cancer survivor and a scientist:

http://www.anticancerbook.com/

Đừng xem thường ngoại khoa

Một vài cách trị liệu bên phía Đông y cũng rất hữu ích, và có thể xem như những phương pháp phù trợ (complementary) rất tốt bên cạnh Tây y. Chẳng hạn như phương pháp thở bằng bụng, và phương pháp thiền của khí công và yoga.

Người gõ xin trích sau đây ý kiến của một nhà chuyên môn về vấn đề nầy.

Bs Thái Minh Trung.. Serotonin syndrome (Hội chứng sérotonine)

“Hiện nay thiền được giới y khoa chấp nhận là một phương pháp thư giãn tinh thần hữu ích. Năm 2004 Cơ Quan Nghiên Cứu Sức Khỏe Quốc Gia (National Institutes of Health, NIH) đã bỏ ra 20 triệu dollars để nghiên cứu thiền. Kết quả cho thấy thiền có thể làm giảm áp huyết, làm giảm cholesterol, và trị mất ngủ. Nói một cách khác stress là nguyên do gây ra rất nhiều bịnh tật, khi biết cách giảm stress thì bịnh tật sẽ giảm. Thiền chỉ là một trong những cách giảm stress, ngoài ra còn có thể dục (exercise), bỏ thời giờ xây dựng quan hệ gia đình và xã hội, làm việc không quá độ, và tránh rượu chè, hút xách.

Thiền là danh từ chỉ cho rất nhiều phương pháp. Nói về tâm lý học thì nếu ta thiền mà muốn được kết quả chứng đạo hay “thấy” được những điều linh nghiệm thì đó là thiền sai. Nếu thiền mà đè nén những sân hận thì dễ bị bực tức khó chịu, lâu ngày sanh ra bịnh mất ngủ và bịnh tâm thần. Khi thiền mà muốn chứng đạo thì thiền sinh sẽ bám giữ những hiện tượng xảy ra từ tiềm thức, cho đó là thật và dễ đi vào vòng điên đảo (psychosis). Thí dụ khi thiền muốn gặp Phật thì tiềm thức sẽ dựng cái ảo tưởng “Phật”. Khi thiền sinh thấy “Phật”, nghe lời Phật “dạy” gõ cửa nhà hàng xóm để thuyết pháp cho họ nghe thì sẽ dễ đi vào đường mê tín dị đoan. Khi họ không nghe thì thiền sinh cảm thấy bực tức. Khi thiền mà đè nén sân hận thì sẽ thấy quỷ hay những hoàn cảnh dữ hiện ra.

Phương pháp thiền ý thức (Mindful meditation) là phương pháp an toàn nhứt. Khi ta giận ta biết ta đang giận và dần dần cơn giận đi qua và biến mất. Khi thấy “Phật” hiện ra, ta biết đó là một hình ảnh và “Phật” sẽ đi qua. Ta thấy quỷ hiện ra, ta biết đó là một hình ảnh thì nó sẽ biến mất. Thiền kiểu này thì ta sẽ không bị hoang mang bởi những hình ảnh do tiềm thức dựng ra và không rơi vào con đường mê tín”.(ngưng trích Bs Thái M Trung)

Bác sĩ Thái Minh Trung,
Associate Professor of Psychiatry,
University of California, Irvine Medical School

Nhà gõ đọc báo

1-Lá đu đủ chữa ung thư" Bác sĩ Việt Nam nói gì?

http://thuocthang.vn/tin-tuc/thong-tin-y-hoc/-la-du-du-chua-ung-thu-bac-si-chuyen-khoa-noi-gi-/777.aspx

Đu đủ

1-“ThS Đoàn Lực, Trưởng khoa Chống đau, Bệnh viện K cho biết, tháng nào khoa cũng tiếp nhận khoảng gần chục bệnh nhân bị tai biến nặng nề, thập tử nhất sinh ở giai đoạn cuối do dùng các loại lá thuốc, thuốc Nam, lá đu đủ, thậm chí cả thực phẩm chức năng để chữa bệnh. Lúc đến bệnh viện thì khối u sưng to, di căn nhiều nơi, bệnh nhân suy kiệt... nên điều trị chủ yếu là nâng cao chất lượng sống, giảm đau cho người bệnh chứ không còn cơ hội chữa…Trong khi đó, thuốc Nam nói chung và lá đu đủ nói riêng chưa có cơ sở khoa học chứng minh có thể chữa được bệnh, chúng ta cũng chưa rõ các thành phần trong đó, nhiều người khi dùng các loại thuốc này bị kích thích mạnh khiến khối u phát triển nhanh hơn. Do đó, theo ThS Đoàn Lực, khi bị ung thư phải đi điều trị bằng các biện pháp tiên tiến đã được chứng minh, nếu muốn có thể dùng thêm thuốc Nam hoặc lá đu đủ để hỗ trợ mà thôi…” (Theo TS Đoàn Lực, Trưởng Khoa Chống đau, Bệnh Viện K)

2-TS Nguyễn Chi Lăng lưu ý, thực tế khoa học đã chứng minh, ngay cả bệnh ung thư cũng có hai phần vạn thoái triển và tự khỏi. Hơn nữa, khi bị bệnh ung thư, người dân thường ít điều trị theo một phương pháp mà theo nhiều hướng khác nhau nên việc xác định bệnh nhân khỏi bệnh do uống lá sắc đu đủ hay do Tây y là rất khó. Vì vậy, tốt nhất bệnh nhân khi xác định ung thư phổi thì nên điều trị theo các phương pháp Tây y, rồi có thể dùng thêm Đông y hoặc lá đu đủ hỗ trợ. (TS Nguyễn Chi Lăng, Phó GĐ Viện Lao và Bệnh Phổi TU)

3- “BS.TTND Nguyễn Xuân Hướng, nguyên Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam kể, có một bệnh nhân bị ung thư phổi ở Bách Khoa nghe nói lá đu đủ chữa khỏi ung thư phổi cũng lấy đun nước uống. Ông này bị bệnh dạ dày, uống được 1 tháng thì bị chảy máu dạ dày nặng và tử vong.” (theo TTND.Nguyễn Xuân Hướng, nguyên Chủ tịch Hội Đông Y VN)

4-"GS TS Nguyễn Bá Đức…Đến nay chưa có một bệnh nhân hay công trình nào khẳng định, thuốc Đông y giúp bệnh nhân ung thư khỏi bệnh. Điều này đã được các viện, Hội Y học cổ truyền không chỉ ở Việt Nam mà cả ở Trung Quốc khẳng định. Thực tế, trong nhiều năm công tác tại Bệnh viện K, tôi từng tiếp nhận nhiều bệnh nhân ung thư đã tự tước đi sinh mệnh của mình vì chữa bệnh bằng thuốc Nam. Vì vậy, khi có dấu hiệu bất thường, người dân nên đi khám ở bệnh viện, nếu có phát hiện ra ung thư thì nên điều trị theo Tây y. Mặc dù ung thư là căn bệnh nguy hiểm nhưng nếu phát hiện và điều trị sớm thì nhiều loại ung thư có khả năng khỏi bệnh lên tới 90%". (GS.TS Nguyễn Bá Đức, Phó Chủ tịch Hội Ung Thư VN).

Chú thích của người gõ: Năm 2010, Gs Nam H Dang (MD,PhD) và một số nhà khảo cứu Nhật Bản có thực hiện một khảo cứu trong ống nghiệm in vitro về lá đu đủ. Kết quả cho thấy, có hoạt chất làm ức chế sự phát triển của một vài nhóm tế bào ung thư…

UF researchers find cancer-fighting properties in papaya tea

Filed under Health, Research on Tuesday, March 9, 2010.

http://news.ufl.edu/2010/03/09/papaya-2/

Aqueous extract of Carica papaya leaves exhibits anti-tumor activity andimmunomodulatory effects

Noriko Otsuki, Nam H. Dang, Emi Kumagai, Akira Kondo

Nam H. Dang, MD, PhD
Division of Hematology/Oncology
Professor and Deputy Division Chief
University of Florida Shands Cancer Center
Director, UFSCC Clinical Trials Office

http://hemonc.medicine.ufl.edu/about-us/meet-the-team/nam-h-dang-md/

Dr. Nam H. Dang is a board certified medical oncologist with expertise in the study and treatment of lymphoma and chronic lymphocytic leukemia (CLL). He is Professor and Deputy Chief of the Division of Hematology & Oncology as well as Director of the University of Florida Shands Cancer Center Clinical Trials Office.

“In a similar analysis, the team also looked at the effect of papaya extract on the production of antitumor molecules known as cytokines. Papaya was shown to promote the production of Th1-type cytokines, important in the regulation of the immune system. For that reason, the study findings raise the possibility of future use of papaya extract components in immune-related conditions such as inflammation, autoimmune disease and some cancers…”

Internet và Facebook: Bệnh nhân ung thư nói gì? Bạn đọc tự rút ra kết luận…

**UNG THƯ GAN GIAI ĐOẠN CUỐI, GIẢI PHÁP TỐI ƯU: LÁ ĐU ĐỦ VÀ SẢ*

http://www.zeronews.us/2013/09/ung-thu-gan-giai-oan-cuoi-giai-phap-toi.html

Tin Gs Phùng Văn Bộ (Canada) 80 tuổi, bệnh nhân ung thư gan./xem phần commments

1. huynh says:

28/05/2013 at 1:48 pm

Thua Giao Su,
Nguoi ta dang tin GS bi benh gan nang va da chua khoi benh mot cach than ky nho la du du.
Xin GS xac minh thong tin nay
Cam on GS va chuc GS luon khoe!

Hoang

2. Phùng Văn Bộ says:

29/05/2013 at 3:06 pm

Xin GS xac minh thong tin nay

Thưa Ông/Bà Hoàng,
Quả đúng như vậy. Tôi đã lành bệnh gan nhờ lá đu đủ.

Xin cám ơn lời chúc sức khoẻ của Ông/Bà

Phùng Văn Bộ

Phùng Văn Bộ says:

12/06/2013 at 2:11 pm

Xin trả lời câu hỏi của Ông Phan Công Quang về việc dùng lá đu đủ trị bệnh :

Dùng từ 1 hay nhiều lá tùy theo bệnh trạng mỗi người.
Nếu nặng thì nhiều lá. Nếu nhẹ thì 1 lá. Nấu với 2 lít nước uống suốt ngày.
Điều quan trọng là phải tin tưởng mạnh mẽ rằng sẽ khỏi bệnh thì mới có kết quả. Nếu là tín đồ của một tôn giáo thì tốt hơn, vì nhờ Đức Tin nơi đạo của mình. Chỉ tin thôi chứ đừng đi cầu xin ở các nơi thờ phượng vì Ông Trời ở khắp nơi ngay cả trong hơi thở của ta.
Tập thể dục nhẹ và thường xuyên cũng giúp bệnh mau lành. Không sợ Chết thì Chết sẽ tránh xa.
Nói tóm lại đu đủ chỉ là chất giết tế bào ung thư và loại các chất độc trong thân thể ra ngoài và nếu có hoá trị thì cũng không bị phản ứng phụ nhiều.
Khi đã lành thì vẫn tiếp tục uống như uống nước trà và với liều lượng thấp hơn. Những người chưa bị ung thu dùng cũng rất tốt vì tế bào ung thư có trong mọi người nhưng chưa phát triển vì chưa gặp điều kiện.
Có thêm thắc mắc gì xin gởi về địa chỉ email phungvanbo@yahoo.com. Tôi sẽ giải thích thêm
Kính chào,
PVBO

*(Trích từ comments của bài Vào Cõi Chết- VĂN HÓA VỤ / Trang Mạng của gia đình cựu Gs TVBQGVN)

http://vanhoavutvbqgvn.wordpress.com/2012/04/05/vao-coi-ch%E1%BA%BFt-phung-van-b%E1%BB%99/

2-Sả có trị ung thư được không?

Chú thích của người gõ: University Ben Gurion (Israel) có thục hiện khảo cứu in vitro về cây sả và cho biết nhóm thực vật nầy có hoạt chất làm cho một vài loại tế bào ung thư “tự diệt” (apoptosis). (Tin đăng trong Pubmed)

Citral is a new inducer of caspase-3 in tumor cell lines. Planta Med. 2005 May;71(5):484-8.

Dudai N¹, Weinstein Y, Krup M, Rabinski T, Ofir R

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15931590

“Citral, 3,7-dimethyl-2,6-octadien-1-al, a key component of the lemon-scented essential oils extracted from several herbal plants such as lemon grass (Cymbopogon citratus), melissa (Melissa officinalis), verbena (Verbena officinalis) is used as a food additive and as a fragrance in cosmetics. In this study, we investigated the anti-cancer potential of citral and its mode of action. Concentrations of 44.5 muM, comparable to the concentration of citral in a cup of tea prepared from 1 g of lemon grass, induced apoptosis in several hematopoietic cancer cell lines. Apoptosis was accompanied by DNA fragmentation …”

Sả dùng trong bếp (photo NTC)

3- Mãng cầu xiêm chữa ung thư?”: Chưa có báo cáo thuyết phục.

Các nhà chuyên môn khuyên chúng ta nên cẫn thận với việc dùng mãng cầu trong trị liệu ung thư.

Dân Trí--“Mãng cầu xiêm chữa ung thư?”: Chưa có báo cáo thuyết phục*

http://dantri.com.vn/suc-khoe/mang-cau-xiem-chua-ung-thu-chua-co-bao-cao-thuyet-phuc-746409.htm

*Experts caution against soursop fruit to fight cancer

http://www.cancercenter.com/discussions/blog/experts-caution-against-soursop/

*Hoài nghi thần dược

“PGS.TS Phạm Duy Hiển, Hội Ung thư Việt Nam cho hay, ông rất hoài nghi hiệu quả chữa bệnh ung thư kỳ diệu của mãng cầu xiêm mà một số nguồn tin nước ngoài công bố. “Có tới 80-90% tân dược hiện nay được sản xuất từ các thành phần từ thiên nhiên”, TS Hiển – một trong những chuyên gia hàng đầu về ung thư ở Việt Nam, nói. “Tuy nhiên, tôi không thể tưởng tượng nổi một hoạt chất thiên nhiên lại có sức công phá tế bào ung thư đường ruột mạnh gấp 10.000 lần so với adriamycin, sản phẩm hóa trị liệu đang được dùng phổ biến trên thế giới cũng như ở Việt Nam hiện nay”.

(Ngưng trích Quốc Dũng-Tiền Phong)

Graviola-mãng cầu xiêm bán tại các chợ Á đông

*Rong tảo chữa ung thư?

Rong biển (seaweed) diệt tế bào ung thư???

“Kỹ nghệ chế biến và bán dược thảo rất phát triển và thịnh vượng, ở Mỹ năm 2015 dự trù sẽ thu vào $21 tỷ mỹ kim. Dược thảo rất phổ biến đối với người Việt. Gần đây một số công ty dược thảo ở Houston và California có chủ nhân là người Việt bị thưa kiện vì quảng cáo sai sự thật, cụ thể là đánh lừa người tiêu dùng gốc Vệt với những hứa hẹn rằng sản phẩm dược thảo có thể điều trị ung thư và một số bệnh khác như tiểu đường, viêm gan C & B. Trong cộng đồng Việt, dược thảo được quảng cáo rầm rộ và bầy bán khắp nơi, từ chợ đến các tiệm thuốc. Mới đây sản phẩm Umi No Shizuku Fucoidan của công ty Kamerycah (Nhật) cũng bị thưa kiện tập thể (class action lawsuit) vì lý do quảng cáo không xác thực.
Umi No Shizuku Fucoidan dịch từ tiếng Nhật có nghĩa là "Bạn có thể chiến thắng ung thư." Người tiêu dùng cả tin vì Fucoidan (chính hiệu) được bán với giá cao là $330, nên tâm lý người mua nghĩ nó phải có tác dụng như những gì được quảng cáo nên mới bán giá như vậy. Vả lại một khi mắc bệnh ung thư hoặc có người thân bị ung thư thì sẽ van vái tứ phương và giá nào cũng trả để trị hết bệnh. Công ty dược thảo Kamerycah đã nhắm vào các cộng động gốc Á, trong đó có cộng đồng người Việt, để quảng bá mạnh sản phẩm Fucoidan qua báo chí, đài phát thanh, truyền hình và nhờ đó sản phẩm này đã có mặt trong cộng đồng Việt từ 5 năm nay. Năm 2012 tại California và gần đây vào ngày 17 Tháng 5, 2015 đã có buổi hội thảo về Fucoidan dành cho cộng đồng người Việt tại Grand Prairie, Texas. Trong những năm gần đây vài sản phẩm Fucoidan tương tự cũng được ra đời và giới thiệu trong cộng đồng Việt bởi một số bác sĩ, ca sĩ, MC, và hoa hậu như một thần dược có khả năng ngừa ung thư, với giá bán từ $60-100, rẻ hơn sản phẩm Nhật…”(Ngưng trích: Những hoài nghi về thần dược Fucoidan-Diễm Quyên/Sống Magazine-)

http://songnews.net/a1681/nhung-hoai-nghi-ve-than-duoc-fucoidan

Các bạn có đọc câu nầy chưa?

Câu rất nhỏ, khó đọc phía dưới các quảng cáo thuốc thiên nhiên bán tại Hoa kỳ, FDA bắt buộc đăng.

Thí nghiêm trên chuột:

***Fucoidan Extracted from Fucus Evanescens Prevents Endotoxin-Induced Damage in a Mouse Model of Endotoxemia***

Tatyana A. Kuznetsova,et al

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3944521/

“Conclusion:We tested the effects of fucoidan extracted from the brown alga Fucus evanescens on endotoxin-induced damage in mouse model of endotoxemia. The results of these studies demonstrate that preventive parenteral or per os fucoidan administration increases the survival times of mice, leads to inhibition the increasing levels of proinflammatory cytokines (TNFα, IL-6), to attenuation of the hypercoagulation and microcirculatory disorders, secondary dystrophic-destructive changes in the liver, kidneys, lungs and hearts of mice. Furthermore, the results indicate that fucoidan effectively regulates the immunity and hemostasis systems in experimental endotoxemia, attenuates the course of the DIC syndrome, prevents endotoxin-induced damage in mouse model of endotoxemia and, in the long term, has the potential for development a drug for reducing the negative effects of endotoxin.” (Ngưng trích Tatyana A. Kuznetsova, et al).

Kết luận

+ Đối mặt với một căn bệnh ngặt nghèo, bệnh nhân cần và có quyền được xin tham khảo với một vài nhà chuyên môn khác để có thêm ý kiến của họ. Ý kiến thứ hai (second opinion) là điều rất cần thiết phải có.

+ FDA cho biết: Với bệnh cancer, bạn phải hết sức thận trọng trước những lời quảng cáo quá ư hấp dẫn như:

-Trị dứt được tất cả các loại cancer;

-Giúp tế bào cancer tự vận (apoptosis);

-80% hiệu nghiệm hơn các loại thuốc dẫn đầu trong cancer trị liệu;

-Nhắm mục tiêu vào tế bào cancer nhưng để yên các tế bào lành lặn bên cạnh;

-Làm teo các loại cancer ác tính;

-Giúp bệnh nhân tránh được đau đớn sau mổ xẻ, xạ trị, hóa trị hoặc các loại trị liệu thông thường khác.

+ Bạn nên nhớ là không bao giờ có một loại thuốc nào có thể trị cùng một lúc được tất cả bệnh cancer hết.

Không phải thiên nhiên là hoàn toàn vô hại đâu.

Lang băm rất giàu mánh khóe và sáng tạo. Những thơ khen tặng của bệnh nhân là dỏm đó. Lang băm dùng những danh từ thật kêu để dễ gạt thiên hạ. Hứa hoàn tiền lại nếu không hết bệnh là điều rất chính đáng nhưng cũng không thể nào thay thế được bằng chứng khoa học cho thấy sự hữu hiệu và tính an toàn của món thuốc hết.

+ Tận nhân lực rồi mới tri thiên mạng, và nên nhớ rằng sinh lão bệnh tử là một quy luật của tạo hóa, một thực tế mà không một ai có thể thoát ra khỏi được hết. Không bệnh thì lấy gì chết?

+ Khoa học vô lương tâm chỉ là băng hoại tâm hồn (Science sans Conscience n’est que ruine de l’Âme. Rabelais)./.

Tài liệu tham khảo:

- Stephen Barrett, M.D. & Vitor Herbert, MD., J.D. More Ploys That May Fool You

http://www.quackwatch.org/01QuackeryRelatedTopics/ploys.html

- Stephen Barrett, M.D. Ten Ways To Avoid Being Quacked

http://www.quackwatch.org/01QuackeryRelatedTopics/avoid.html