thnlscantho-5 - Sản xuất lúa hiện đại

6/12/2015

PHẦN I:

PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT LÚA HIỆN ĐẠI:

TỪ 1954 ĐẾN NAY

1. MỞ ĐẦU

2. CÁC THỜI KỲ PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT LÚA

3. TRÌNH ĐỘ NÔNG DÂN VÀ ĐẶC TÍNH NÔNG HỘ TRỒNG LÚA

4. TIẾN HÓA KỸ THUẬT

5. KẾT LUẬN

1. MỞ ĐẦU

Các kỹ thuật và kiến thức khoa học du nhập từ thời Pháp thuộc đã giúp nông dân Việt Nam tham gia tích cực vào cuộc Cách Mạng Xanh trong quá trình Đổi Mới kinh tế để tăng gia phát triển nông nghiệp, nhứt là ngành trồng lúa từ giữa thập niên 1960. Từ năm 1954 đến nay, ngành nông nghiệp lúa Việt Nam đã trải qua 3 thời kỳ thăng trầm rõ rệt: (1) thời kỳ 1954-1975: quốc gia có 2 chế độ khác nhau nên ngành nông nghiệp lúa mang 2 hệ thống sản xuất riêng biệt - hệ tập thể ở Miền Bắc và hệ tư nhân ở Miền Nam; (2) thời kỳ sản xuất tập thể cả nước từ 1976-1987; và (3) thời kỳ Đổi Mới kinh tế kể từ 1988 đến nay.

Sau khi thống nhứt xứ sở năm 1975, sản xuất nông nghiệp phục hồi, nhưng phát triển chậm chạp không đáp ứng kịp nhu cầu lương thực nội địa, do chính sách “cào bằng” và tập trung sản xuất. Mãi đến thời kỳ Đổi Mới kinh tế năm 1988, ngành này mới khởi sắc, nhứt là trồng lúa và sản xuất thủy hải sản lớn mạnh, tái xuất khẩu, và mang về đất nước số lượng ngoại tệ đáng kể.

Nhưng từ thời kỳ Đổi Mới, tầm quan trọng kinh tế của nông nghiệp quốc gia giảm dần so với các lãnh vực khác như công nghiệp và dịch vụ. Tỉ trọng nông nghiệp đối với GDP giảm từ 40,2% trong 1985 xuống 18,4% trong 2013, mặc dù mức sản xuất tiếp tục tăng gia hàng năm (WRI, 2007 và Tổng Cục Thống Kê, 2014).

2. CÁC THỜI KỲ PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT LÚA

2.1. Thời kỳ sản xuất lúa từ 1954-1975

Sau tháng 7 năm 1954, chiến tranh chấm dứt và nền nông nghiệp cả nước bắt đầu khôi phục trong thời gian ngắn. Miền Bắc trải qua cuộc cách mạng ruộng đất với nhiều đau khổ của người dân và sau đó có sửa sai, rồi tiến bước vào việc thành lập các tổ đổi công, tập đoàn sản xuất và xây dựng hợp tác xã bậc thấp. Do đó, các lực lượng địa chủ và phú nông đã bị biến mất.

Vào thời kỳ 1958-75, nền nông nghiệp miền Bắc chịu ảnh hưởng lớn của tổ chức sản xuất hợp tác xã nông nghiệp từ bậc thấp lên bậc cao, từ qui mô thôn lên qui mô xã, tập thể hóa ruộng đất và các vật tư sản xuất triệt để và mau chóng. Tuy nhiên, “nông dân lại thờ ơ với ruộng đất, với hợp tác xã, với kinh tế tập thể và xao lãng công việc đồng áng”. Số lượng hợp tác xã tăng nhanh từ 18 trong năm 1956 lên 45 trong 1957, 4.823 năm 1958, 27.831 năm 1959 và 40.422 năm 1960 (Nguyễn Sinh Cúc, 1995) (Hình 1).

Hình 1: Hợp tác xã: Cấy lúa

Trong khi đó, nền nông nghiệp Miền Nam còn tiếp nối các truyền thống, thực hành của thời thực dân và quan tâm chủ yếu đến các chương trình dinh điền, định cư, cải cách điền địa và đặc biệt thực hiện cuộc Cách Mạng Xanh sau cùng của thế giới.

Từ 1955-58, chánh sách cải cách điền địa Miền Nam được đề ra với 3 mục tiêu: (i) Phục hồi ruộng đất bị bỏ hoang, (ii) Điều chỉnh liên hệ giữa chủ điền và tá điền đối với vấn đề giá thuê và an ninh cho người thuê mướn, và (iii) Phân phối lại ruộng đất. Để thực hiện chánh sách này, có hai chương trình nổi bật là chương trình “Dinh điền” cho di cư 100.000 dân từ miền Trung đông dân lên cao nguyên và dự án định cư 50.000 gia đình di cư từ miền Bắc ở Cái Sắn. Mỗi gia đình được cấp 3 ha ruộng. Tiền thuê ruộng chỉ còn 25% thu hoạch hàng năm (King, 1977).

Năm 1956, Đạo luật 57 qui định đại chủ điền chỉ được giữ 100 ha và thêm 15 ha ruộng hương quả và số ruộng dư được phân chia cho người đang canh tác 5 ha mỗi gia đình. Chương trình này không làm thay đổi nhiều về tình trạng mướn ruộng đất canh tác vì người không ruộng chỉ có thêm một ít đất, nhưng số chủ điền lại tăng thêm (30%) với lề lối phân chia ruộng đất không công bằng. Tuy nhiên, thành phần đại điền chủ không còn nữa.

Ngày 26-3-1970, chương trình “Người cày có ruộng” được thực hiện tiếp theo chương trình nêu trên, nhưng quyền sở hữu của điền chủ chỉ có 15 ha ruộng lúa và 5 ha ruộng hương quả. Người dân được làm chủ trên ruộng đất mình đang canh tác cho đến 3 ha mỗi gia đình ở châu thổ sông Cửu Long và 1 ha ở các nơi khác. Những người không có ruộng được cấp miễn phí đến 3 ha tối đa. Chương trình này khá thành công mặc dù nhiều tốn kém và gặp khó khăn vì tình trạng an ninh; nhưng vẫn còn rất nhiều nông dân không có ruộng canh tác vì thiếu đất phân chia.

Từ 1968-1975, cuộc Cách Mạng Xanh xảy ra ở Việt Nam. Sản lượng lúa cả nước đã tăng từ 8,8 triệu tấn trong 1967-69 lên 11 triệu tấn trong 1974-75, hoặc 3,5% mỗi năm. Giống lúa IR8 đã góp phần rất lớn vào tăng gia sản xuất lúa gạo của hai Miền lúc bấy giờ. Đây là giống lúa hiện đại sáng tạo bởi Viện Nghiên Cứu Lúa Quốc tế (IRRI), Philippines, du nhập vào Miền Nam năm 1966 và tạo ra cuộc Cách Mạng Xanh sau này. IR8 và các giống IR khác có các đặc tính như: lúa có gien lùn, lá xanh đậm, thẳng đứng, nhiều chồi, không đổ ngã khi lúa chín, và có phản ứng phân đạm cao; nhờ đó năng suất lúa có thể lên đến 11 tấn/ha, trung bình từ 4-8 t/ha, gấp hai ba lần các giống lúa truyền thống nội địa (Hình 2). Tuy nhiên, cuộc CMX không thể phát huy đúng mức vì tình trạng chiến tranh và chánh sách nông nghiệp trong nước. Sau 1975, cường độ Cách Mạng Xanh giảm dần và chỉ tái bùng phát vào thời kỳ Đổi Mới kinh tế.

Tại Miền Nam, lúa IR8 được trồng đại trà lần đầu tiên năm 1967 ở Vỏ Đắt, tỉnh Bình Tuy. Đến vụ lúa 1968-69, giống lúa hiện đại tăng lên 23.373 ha, với năng suất bình quân 4t/ha mở đầu cuộc Cách Mạng Xanh trong nước. Giống lúa IR8 được đổi tên Thần Nông 8 (TN8). Sau đó, giống lúa hiện đại được phổ biến mạnh mẽ qua chương trình “Tăng gia sản xuất lúa Thần Nông” do Sở Lúa Gạo, Bộ Canh Nông Miền Nam thực hiện đại qui mô, với mô hình “mini kit” của Philippines: Mỗi nông dân trồng lúa TN (lần đầu tiên) được cung cấp một gói nhỏ (mini kit) gồm lúa giống TN8, phân hóa học và thuốc sát trùng diazinon (Trần Văn Đạt, 2002).

Đến vụ 1973-74, diện tích lúa cải thiện (TN8, TN5, TN20, TN22, TN 73-1 và TN 73-2) chiếm độ 32% hay 890.000 ha với năng suất bình quân 4 t/ha và sản lượng của lúa Thần Nông chiếm 53% tổng sản lượng lúa miền Nam. Vào vụ 1974/75, tổng sản lượng lúa gạo miền Nam ước độ trên 7 triệu tấn (Sẽ bàn thêm về Cuộc Cách Mạng Xanh tại Việt Nam).

Ở Miền Bắc, giống lúa IR8 hay Nông Nghiệp 8 (NN8) có lẽ được du nhập từ miền Nam vào vụ mùa 1968-69 để trồng thử nghiệm và có kết quả tốt ở vụ Đông-xuân, tiếp theo chặn đường nhập nội các giống thấp cây từ Trung Quốc như Trân Châu Lùn, Thượng Hải 2 và Thượng Hải 4 (Vũ Tuyến Hoàng, 1986). Sau đó, NN8 được trồng đại trà năm 1989 và CMX phát khởi từ đó, có lúc chiếm đến 50% diện tích gieo trồng Miền này. Mặc dù giống NN8 có thời gian sinh trưởng dài đến 180 ngày do ảnh hưởng nhiệt độ thấp của vụ Đông xuân và chất lượng thấp, nhưng năng suất rất cao từ 4 đến 8 t/ha nên được nông dân ưa chuộng. Vì thế, giống NN8 có dạo chiếm đến 65% diện tích vụ Đông-xuân và 35% vụ mùa (Võ Tòng Xuân, 1995). Giống NN8 còn được trồng đến gần cuối thập niên 1990s.

Cuộc Cách Mạng Xanh đã giúp Việt Nam không những tự túc được lúa gạo mà còn trở thành một nước xuất khẩu gạo hạng hai hoặc ba trên thế giới và cung cấp cho giới tiêu thụ với giá gạo thấp và khá ổn định. Tuy nhiên, cuộc Cách Mạng này cũng tạo ra một số ảnh hưởng tiêu cực về sinh học (xói mòn di truyền), môi trường (ô nhiễm) và kinh tế xã hội (tăng thêm khoảng cách xã hội, dùng lao động nhiều hơn).

Tại Việt Nam, cuộc CMX vẫn còn tiếp diễn đến giữa thập niên 2000s mới chấm dứt và đã mang những thành quả lớn lao cho đất nước đang phát triển nền kinh tế thị trường. Đây là cơ hội thuận lợi để cả thành thị và nông thôn cùng tiến bộ khi có những chính sách thỏa đáng. Trong khi đó cuộc CMX trên thế giới, như Indonesia, Philippines, Trung Quốc, Sri Lanka, các xứ châu Mỹ La Tinh, v.v. đã chấm dứt từ giữa thập niên 1990 hoặc sớm hơn; và cuộc Cách Mạng này chưa đến Châu Phi!

Hình 2: Giống lúa IR8 và giống lúa cha mẹ: Peta của Indonesia và Dee-geo-woo-gen (DgWg) của Đài Loan (ảnh IRRI)

2.2. Thời kỳ sản xuất lúa tập thể từ 1976-1987

Từ 1976 đến 1980: Trong khi các hợp tác xã nông nghiệp miền Bắc đang bi khủng hoảng, nền nông nghiệp miền Nam được tổ chức theo hệ thống tập thể như đã được thực hiện ở miền Bắc, nhưng trong thực tế lỏng lẻo hơn. Đặc biệt hơn hết là chính sách điều chỉnh ruộng đất theo phương thức “cào bằng”, ảnh hưởng rất nhiều đến thành phần trung nông chiếm đa số ở Miền Nam. Sau thí điểm xây dựng hợp tác xã ở Tân Hội, Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang, các tỉnh Nam Bộ nhanh chóng thực hiện hợp tác hóa nông nghiệp dưới hai hình thức - hợp tác xã (312 ha/mỗi đơn vị) và tập đoàn sản xuất (bình quân 40 ha và 38 hộ mỗi đơn vị). Đến năm 1980, miền Nam đã có 1.518 hợp tác xã, trong đó có 1.005 hợp tác xã cấp cao và 9.350 tập đoàn sản xuất, thu hút 35,6% số hộ nông dân toàn Miền (Nguyễn Sinh Cúc, 1995).

Đất đai thuộc nhà nước và tập thể hóa, lực lượng lao động kết hợp từ nông dân trong cơ chế - cấp - phát - giao - nộp. Nhà nước đặt ra quota sản xuất mỗi thời vụ và nông dân được cung cấp phương tiện như lúa giống, phân bón, trâu bò để canh tác qua hợp tác xã. Nhà nước thu thuế lúa với giá ấn định của các nông trại quốc doanh qua các hợp tác xã. Nông dân gồm những nhóm lao động được trả lương bằng số giờ làm việc, chứ không bằng sản xuất. Do đó, tình trạng sản xuất lúa trong giai đoạn từ 1976 đến 1980 ngưng đọng (FAO, 1994). Trong giai đoạn này, sản xuất lúa chỉ độ 11 triệu tấn lúa mà thôi và năng suất bình quân khoảng 2 t/ha.

Từ 1981 đến 1987: Từ năm 1981, nhà nước thi hành chính sách mới gọi là “khoán 100” (Chỉ thị 100 CT-TW của Ban Chấp Hành Trung Ương Đảng), cải tiến hình thức khoán, chuyển từ khoán việc sang khoán sản phẩm, từ khoán đội đến khoán gia đình. Khoán 100 cho các gia đình nông dân thuê đất ruộng, nhưng hoạt động hợp tác xã vẫn là chủ yếu trong việc phân phối các phương tiện canh tác, thu thuế và thu mua lúa. Mỗi gia đình nông dân được giữ tối đa 5% đất ruộng để làm thí điểm và chỉ làm chủ 3 khâu mà thôi: gieo trồng, chăm sóc và thu hoạch. Một hệ thống “giao kèo” với nông dân được thiết lập cho giá lúa thu mua. Tuy nhiên, giá lúa này do Ủy Ban giá cả nhà nước ấn định tùy theo giá thành sản xuất. Nông dân phải bán một số lượng lúa được ấn định trước cho các hợp tác xã và phải trao đổi lúa cho các phương tiện canh tác do nhà nước cung cấp. Chẳng hạn, một kg urê bằng 2,4 kg lúa vào năm 1985-87 và bằng 2 kg lúa trong năm 1988; 1 kg phosphate = 1 kg lúa; 1 lít dầu = 4 kg lúa. Sự thay đổi này đã làm sản xuất trong nước tăng hơn, mỗi năm 3,1%, nhưng không đáp ứng đủ nhu cầu cả nước nên vẫn còn phải nhập khẩu gạo (FAO, 1994).

2.3. Thời kỳ Đổi Mới kinh tế từ 1988 đến nay

Vào tháng 4 năm 1988, nhà nước thi hành Nghị quyết số 10 của Bộ Chính trị về đổi mới cơ chế quản lý nông nghiệp, trong đó hộ nông dân là đơn vị kinh tế tự chủ ở nông thôn. Nghị quyết 10 thừa nhận quyền sở hữu máy móc, trâu bò, nông cụ, v.v. của hộ xã viên và đảm bảo hài hòa giữa 3 lợi ích: nhà nước, tập thể và người lao động. Người lao động được hưởng 40% sản lượng khoán và chỉ có nghĩa vụ nộp thuế nông nghiệp theo luật định.

Sau đó, Nghị quyết 5 được ban hành vào tháng 6-1993, với mục đích nhằm phát triển kinh tế và xã hội nông thôn, đặc biệt nới rộng quyền của người sử dụng đất như quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, thừa kế, thế chấp quyền sử dụng đất. Ngoài ra, còn có các Nghị định về hộ nông dân vay vốn sản xuất, về công tác khuyến nông, phân hạng đất, tính thuế sử dụng đất nông nghiệp.

Qua chính sách Đổi Mới kinh tế nêu trên, một loạt các biện pháp được thi hành làm thay đổi hẳn tình trạng sản xuất nông nghiệp trong nước. Nông dân được thuê đất đến 20 năm cho cây hàng niên và 50 năm cho cây đa niên. Họ được tự do quyết định trên sản xuất của họ và mua các phương tiện canh tác tùy ý, không phải qua hợp tác xã nữa (Lê Hồng Nhu, 1999). Nhờ chính sách Đổi Mới, một năm sau sản lượng lúa tăng hơn 1 triệu tấn và Việt Nam đã chuyển từ xứ nhập khẩu thành xứ xuất khẩu lúa gạo. Số lượng lúa quốc gia tăng từ 17 triệu tấn trong năm 1988 lên 44 triệu tấn năm 2013, hay hơn 6.4% mỗi năm; diện tích tăng từ 5,7 triệu ha lên 7,9 triệu ha, hay 1,5% mỗi năm; và năng suất tăng từ 3 t/ha lên 5,7 t/ha, hay 3,6% mỗi năm (Bảng 1 và 2) (Tổng Cục Thống Kê, 2014). Thành quả lớn lao này trong những năm đầu của Đổi Mới phần lớn do thay đổi chính sách hơn là do cải thiện kỹ thuật, nhưng về sau phát triển kỹ thuật gồm công trình thủy lợi và sử dụng phân hóa học đóng vai trò quan trọng hơn trong cuộc CMX đang tiếp diễn.

Về các vùng sinh thái, diện tích, năng suất và sản lượng trong 2013 được báo cáo trong Bảng 2. Đồng bằng sông Cửu Long sản xuất lúa lớn nhứt 25 triệu tấn lúa, chiếm 56,8% sản lượng cả nước; đồng bằng sông Hồng sản xuất 6,7 triệu tấn hay 15,2%; Trung du phía Bắc 3,3 triệu tấn hay 7,5%; vùng Bắc và duyên hải Trung Bộ độ 5,6 triệu tấn hay độ 12,7%; Tây Nguyên 1,2 triệu tấn hay 2,7%; và Miền Đông Nam Bộ 1,3 triệu tấn hay 3,0%.

Về năng suất, ĐBSH có năng suất cao nhứt 5,9t/ha, kế đến ĐBSCL 5,8 t/ha, Bắc Trung Bộ và Duyên hải 4,7 t/ha, Tây Nguyên 5,4 t/ha, và Miền Đông Nam Bộ có năng suất thấp nhứt 4,8 t/ha (Bảng 2). Địa phương sản xuất lúa lớn nhứt nước là tỉnh Kiên Giang kế đến An Giang và Đồng Tháp, với sản lượng 4,5, 4,0 và 3,3 triệu tấn lúa, theo thứ tự (Bảng 3).

Tóm lại, trong quá trình CMX và thời kỳ Đổi Mới, cơ cấu trồng lúa của nước có sự chuyển dịch đặc biệt quan trọng như sau:

(i) Chuyển cơ cấu trồng lúa cấy qua lúa gieo thẳng, hiện chiếm hơn 95% diện tích trồng lúa Miền Nam. Chiều hướng nầy đang tiếp tục bành trướng ra Miền Trung và Miền Bắc do tiết kiệm nước, nhân công đắt đỏ và sự hiện diện thuốc diệt cỏ với giá phải chăng.Tại ĐBSCL, dịch chuyển cơ cấu vụ được thể hiện qua việc giảm sút diện tích lúa Mùa, tăng gia diện tích gieo sạ Đông-Xuân và Hè-Thu. Nông dân còn chuyển đổi cơ cấu trồng lúa sang trồng cây ăn quả hoặc rau hoa, thức ăn gia súc; do đó, khuynh hướng này cần được khuyến khích ở những vùng sản xuất lúa dư thừa như ĐBSCL để cải tiến đời sống nông dân và nông thôn.

(ii) Ở đồng bằng Bắc Bộ, vụ lúa Chiêm hay Đông-Xuân giảm dần và được thay thế bằng vụ Xuân.

(iii) Trong cả nước, diện tích vụ Đông-Xuân tăng gia từ 1,8 triệu ha năm 1985 lên 3,1 triệu ha năm 2013 (phần lớn từ ĐBSCL). Trong cùng thời kỳ, vụ Hè-Thu tăng từ 994.300 ha lên 3,8 triệu ha, nhưng vụ lúa Mùa giảm từ 2,9 triệu ha xuống 2 triệu ha (Bảng 1).

Diện tích vụ lúa nước sâu (lúa nổi) ở Đồng Tháp Mười và khu Tứ giác Long Xuyên bị giảm nhanh từ 600.000 ha trước 1975 còn dưới 20.000 ha do thâm canh 2-3 vụ lúa mỗi năm.

(iv) Sử dụng các giống lúa ngắn ngày (90-100 ngày) để vừa tăng vụ mùa vừa tránh lũ lụt hoặc hạn hán cuối vụ. Nhiều nơi làm 3 vụ lúa mỗi năm để đủ nuôi gia đình, dù phản khoa học!

(v) Phát triển trồng lúa có chất lượng tốt để nâng cao giá trị trồng trọt, nhằm cải tiến khả năng cạnh tranh thị trường trong nước cũng như thế giới. Gạo xuất khẩu chưa có thương hiệu nổi tiếng.

(vi) Cơ giới hóa sản xuất lúa tăng gia, nhứt là khâu làm đất, tưới tiêu, và thu hoạch (Hình 3). Nông dân dùng hạt giống chứng nhận nhiều hơn (hơn 30%).

(vii) Miền Bắc nỗ lực thực hiện chương trình sản xuất lúa lai từ 1991, nhưng phần lớn hạt giống lai nhập nội từ Trung Quốc!

(viii) Nông dân trồng lúa vẫn còn nghèo khó vì lái buôn, doanh nghiệp nhà nước thao túng; diện tích đất mỗi nông hộ quá nhỏ, bình quân từ 0,3 đến 1 ha và chính sách hỗ trợ nhà nước chưa đủ.

Trong thời kỳ này, Nhà nước có những lo lắng không cần thiết khi nông dân có khuynh hướng biến đổi ruộng thành vườn ở ĐBSCL, như Tiền Giang, Vĩnh Long, Cần Thơ…, hoặc dùng ruộng lúa vào những nhu cầu khác như nuôi tôm cá, công nghiệp hóa, đô thị hóa, v.v., có lợi tức cao hơn, trong khi Việt Nam sản xuất dư thừa lúa gạo, giá lúa thấp, nông dân trồng lúa bị thiệt thòi. Vấn đề thử thách hiện nay là Nhà nước cần có chính sách hướng dẫn nông dân chuyển đổi ruộng đất gò cao và xấu qua các sử dụng khác thích hợp hơn để cải thiện đời sống nông thôn, cải tiến khâu biến chế tồn trữ và tư nhân hóa ngành xuất khẩu gạo cũng như phân phối lương thực trong nước. Theo kinh nghiệm thế giới, vấn đề an ninh lương thực quốc gia không chỉ do trách nhiệm của khâu sản xuất lúa, mà còn tùy thuộc chủ yếu vào tồn trữ và phân phối địa phương trong một nước sản xuất dư thừa.

Hình 3: Gặt lúa (Photo courtesy agroviet.gov.vn)

Bảng 1: Diện tích và sản lượng trồng lúa theo mùa, 1968-2014

Sản lượng 1968 và 1988 do thông tin từ FAOSTAT (www.fao.org), 2010

Bảng 2: Diện tích, năng suất và sản lượng lúa theo vùng sinh thái, 2013

Vùng sinh thái	Diện tích (ha)	Năng suất (t/ha)	Sản lượng (tấn)
Cả nước	7.902.500	5,57	44.039.100
Đồng bằng sông Hồng	1.129.900	5,89	6.655.400
Trung du và miền núi phía Bắc	689.200	4,74	3.256.600
Bắc Trung Bộ và Duyên hải Miền Trung	1.230.400	5,36	6.599.700
Tây Nguyên	232.400	4,95	1.151.200
Đông Nam Bộ	280.300	4,80	1.346.100
Đồng bằng sông Cửu Long	4.340.300	5,76	25.021.100

Nguồn: Tổng Cục Thống Kê, 2014

Bảng 3: Diện tích, năng suất và sản lượng lúa tại địa phương, 2013
	Diện tích (x1.000)	Năng Suất (tấn/ha)	Sản lượng (x1.000)
CẢ NƯỚC	7.902,5	5,57	44.039,1
Ðồng bằng sông Hồng	1.129,9	5,89	6.655,4
Hà Nội	204,3	5,66	1.156,5
Hà Tây	..	..	..
Vĩnh Phúc	59,0	5,23	308,4
Bắc Ninh	72,5	5,85	424,2
Quảng Ninh	43,0	4,89	210,4
Hải Dương	125,9	5,88	739,8
Hải Phòng	78,2	6,27	490,2
Hưng Yên	80,7	6,22	502,1
Thái Bình	161,8	6,51	1.053,2
Hà Nam	68,2	5,79	395,1
Nam Ðịnh	155,4	5,89	914,6
Ninh Bình	80,9	5,70	460,9
Trung du và miền núi phía Bắc	689,2	4,74	3.265,6
Hà Giang	37,4	5,53	206,9
Cao Bằng	30,4	4,13	125,6
Bắc Kạn	23,0	4,67	107,3
Tuyên Quang	45,9	5,81	266,6
Lào Cai	30,5	4,82	146,9
Yên Bái	40,5	4,90	198,5
Thái Nguyên	72,2	5,03	363,0
Lạng Sơn	50,8	4,10	208,1
Bắc Giang	111,6	5,27	588,6
Phú Thọ	69,8	5,44	379,6
Ðiện Biên	49,0	3,30	161,6
Lai Châu	30,3	4,17	126,2
Sơn La	56,7	3,20	181,3
Hoà Bình	41,1	5,00	205,4
Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung	1.230,4	5,36	6.599,7
Thanh Hoá	256,3	5,59	1.431,5
Nghệ An	184,2	5,05	930,1
Hà Tĩnh	98,7	4,85	479,0
Quảng Bình	53,5	4,71	251,9
Quảng Trị	50,1	4,47	224,1
Thừa Thiên Huế	53,7	5,31	284,9
Ðà Nẵng	5,4	5,80	31,3
Quảng Nam	87,9	5,01	440,3
Quảng Ngãi	74,8	5,51	412,3
Bình Ðịnh	102,5	5,92	606,8
Phú Yên	57,8	6,29	363,8
Khánh Hoà	46,6	5,54	258,0
Ninh Thuận	43,6	5,67	247,1
Bình Thuận	115,3	5,54	638,6
Tây Nguyên	232,4	4,95	1.151,2
Kon Tum	23,4	3,58	83,7
Gia Lai	74,0	4,47	330,5
Ðắk Lắk	90,3	5,69	514,1
Ðắk Nông	12,3	5,41	66,6
Lâm Ðồng	32,4	4,82	156,3
Ðông Nam Bộ	280,3	4,80	1.346,1
Bình Phước	13,6	3,30	44,9
Tây Ninh	146,3	5,07	742,3
Bình Dương	9,3	3,98	37,0
Ðồng Nai	66,2	5,02	332,5
Bà Rịa - Vũng Tàu	23,5	4,22	99,1
TP.Hồ Chí Minh	21,4	4,22	90,3
Ðồng bằng sông Cửu Long	4.340,3	5,76	25.021,1
Long An	527,7	5,34	2.816,1
Tiền Giang	235,6	5,72	1.348,7
Bến Tre	72,2	4,59	331,6
Trà Vinh	235,6	5,41	1.274,8
Vĩnh Long	181,9	5,85	1.063,7
Ðồng Tháp	541,8	6,14	3.327,0
An Giang	641,4	6,27	4.021,4
Kiên Giang	770,4	5,80	4.471,8
Cần Thơ	236,6	5,79	1.370,3
Hậu Giang	212,0	5,62	1.191,3
Sóc Trãng	373,5	5,94	2.220,0
Bạc Liêu	181,8	5,60	1.017,9
Cà Mau	129,8	4,36	566,5

Nguồn: Tổng Cục Thống Kê, 2014

Chú thích: Giai đoạn 1995 - 2003, số liệu của tỉnh Lai Châu bao gồm cả tỉnh Ðiện Biên, tỉnh Ðắk Lắc bao gồm cả tỉnh Ðắk Nông, thành phố Cần Thơ ,gm cả tỉnh Hậu Giang. Từ năm 2008 tới nay, số liệu thành phố Hà Nội bao gồm cả tỉnh Hà Tây.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. FAO. 1994. Rice policy in Viet Nam. Prepared by the Inter-governmental Group on Rice, 37^th session, Bangkok, Thailand, 28/11 – 2/12/1994, FAO, Rome, pp 22.

2. FAOSTAT. 2010. (www.fao.org)

3. King, R. 1977. Land reform – A world survey. G Bell & Sons LTD, London, 446 pp.

4. Lê Hồng Nhu. 1999. Rice production in Viet Nam and the policies to promote its development. In Proceedings of the 19^th Session of the IRC, Cairo, Egypt, 7-9 September 1998. FAO, Rome, p 162-165.

5. Nguyễn Sinh Cúc. 1995. Nông Nghiệp Việt Nam (1945-1995). NXB Thống Kê, Hà Nội, 64 tr.

6. Tổng Cục Thống Kê (GSO). 2008. Tài sản quốc gia 2008. GSO 2008 (http://www.gso.gov.vn/).

7. Tổng Cục Thống Kê (GSO). 2014. Nông, lâm nghiệp và thủy sản 2014. GSO 2014 (http://www.gso.gov.vn/).

8. Trần Thị Út and Hossain, M. 2000. Effects of improved technologies on rice production and impact distribution and poverty alleviation: Case study of Viet Nam. Paper presented at the International Rice Research Conference, 31-3 to 3-4-2000. IRRI, Los Banos.

9. Trần Văn Đạt. 2002. Tiến trình phát triển sản xuất lúa gạo tại Việt Nam - Từ thời nguyên thủy đến hiện đại. NXB Nông Nghiệp, Sài Gòn, 315 tr.

10. Trần Văn Đạt. 2005. Sản xuất lúa gạo trên thế giới: Hiện trạng và khuynh hướng phát triển trong thế kỷ 21. NXB Nông Nghiệp, Hà Nội, p 280-347.

11. Trần Văn Hữu. 1927. La riziculture en Cochinchine. Agence Économique de l’Indochine, Paris, France, pp 31.

12. Võ Tòng Xuân. 1995. History of Vietnam-IRRI cooperation. Vietnam and IRRI: A Partnership in rice research, IRRI and Ministry of Agriculture and Food Industry, IRRI, Philippines, p. 21-29.

13. Vũ Tuyến Hoàng. 1986. La riziculture au Viet Nam. Bulletin de la Commision internationale du riz. FAO, Rome, 35 (2): 8-17.

14. WRI (World Resources Institute). 2007. GDP: Percent GDP from agriculture. Earth Trends: Economics, Business, and the Environment, (http://earthstrends.wri.org/searchable_db/).