ĐÔI MÔI Y học thường thức – Bác sĩ Trần Văn Diên

 

 

   Môi trên và dưới tạo thành đôi môi nằm vòng ngoài của miệng nơi tiếp nhận thức ăn tức uống cho cơ thể. Đôi môi được tạonên bởi 12lớp cơ còn góp phần vào việc phát âm để truyền đạt tư tưởng rất nhạy cảm. Vòng quanh bao tròn đôi môilà viền môi. Đường nhân trung hơi trũng xuống như cái máng xối nối liền từ chân mũi đến tâm điểm ở môi trên.Da môi rất mỏng kết hợp bởi 5 lớp tế bào hiện diện bởi melanocytes tiết ra melonin thành màu môi rạng rỡ tươi thắm thật đậm đà hay ít melamocytes hiện diện nên cólàn môi thâm hay còn gọi là môi chì. Dân gian hay nói: Môi thâm cả đời nghèo khó. Nhưng cơ thể học không quan niệm như thế vì mỗi người có một nét môi riêng. Ngày xưa có tục lệ đi “coi mắt” để chọn nàng dâu tương lai thì sau đó bàn tán về phong thái cúi đầu chào hỏi, cách đi đứng nhịp bước thẳng hay hàng hai, chăm chăm nhìn nét mặt nhìn nàng xemlàn môi mỉm cười.

   Môi được điều hành trực tiếp bởi đôi thần kinh não số 5 (trigiminal verve) và đôi thần kinh số 7 (facial nerve) với hai phận sự cảm giác và vận động. Hệ mạch máu động và tĩnh mạch vùng mặt cung cấp dinh dưỡng cho môi. Sinh tố B₂ rất cần thiết cho tế bào của đôi môi. Dấu hiệu thiếu sinh tố B₂ là khô môi đồng thời hiện diện đường nứt dọc khiến chomôi rát rướm máu. Nguyên nhân khiến sinh tố B₂ bị ỉm đi mất hoạt động thiết thực cho cơ thể là rượu vàthuốc thuộc nhóm antacids, nên sau khi  uống thuốc trị bệnh một thời gian thường hay bị nứt môi cần ăn uống bổ dưỡng thịt, cá, rau, đậu... Dinh dưỡng học khuyên nên xa lánh rượu để bảo vệ sức khỏe gồm có đôi môi.
 

   Bệnh học đậm ghi triệu chứng có liên quan đến đôi môi là Bell’s Palsy. Bell’s Palsy là đôi môi không còn cân xứng khi một bên gò má bị lệch qua một bên kéo theo môi cùng phía. Bệnh này có từ lâu nhưng đến thế kỷ thứ 19 được ghi nhận bởi bác sĩ giải phẩu Sir Charles Bell người  nước Scotland ở Âu Châu. Nên y khoa ghi nhận bệnh nầy gắn liền với tên của ông là Bell’s Palsy (Palsy là tê liệt). Bệnh này xảy ra khi đôi thần kinh số 7 (facial nerve) suy một bên gây là hiện tượng yếu phía gò má ấy làmméo mặt kéo theo môi bị xệ hẳn theo phía đó. Bệnh học ghi nhận do  nhiều nguyên nhân như siêu khuẩn, liên hệ trung khu thần kinh gây ra từ tai nạn, thông thường dân gian cho là gió mái… nhẹ sẽ chóng phục hồi trong 48 giờ, nặng sẽ chịu tật, bệnh này thường xảy ra ở những người lớn tuổi, liên hệ đến cách phát âm khó, mất phần nào cảm giác, khó nuốt thức ăn thức uống vì cơ bị yếu một bên. Nguyên do là đôi thần kinh não số 7 có hai phận sự cảm giác và vận động. Theo thống kê cho biết khoảng 40.000 người mắc phải bệnh này hằng năm tại Hoa Kỳ. Phương pháp y khoa hiện đại dùng ngay test EMG (electromyography) để đo sức mạnh của cơ hai bên mặt, thêm những phương pháp MRI (magnetic resonance imaging)hoặc CT(computed tomography),xét nghiệm máu…Phương thức trị liệu khoảng 2 tuần dùng thuốc gốc steroids… như steroid prenisone… cùng những loại thuốc mua tự do như: aspirin, acetaminophen, ibuprofen… Đông y ta cũngcó thuốc gia truyềnkết hợp với châm cứu rất hiệu nghiệm

   Dân gian ghi nhận về miệng môi còn lưu truyền nào là:

     “Miệng có góc cạnh rõ ràng, mở to, khép nhỏ, môi trên có vân, 2 môi cân xứng, sắc môi hồng nhuận, nhân trung có hình tam giác là tướng người tốt, thông minh, nhân hậu, tài năng hơn người, thành công trong sự nghiệp”.“Môi miệng nói cười không hở răng là tướng người phú quý”.“Người có miệng nhỏ và nhọn hơn mũi cho thấy hay gặp nhiều trắc trở trong sự nghiệp”… Hai câu ca dao còn lưu truyền tạo nên nụ cười vui:

“Đàn ông miệng rộng thời sang,

Đàn bà miệng rộng tan hoang cửa nhà.”

   Chắc chắn rằng tất cả đàn ông miệng rộng đều không hoàn toàn sang, mà cả phái nữ miệng rộng không phải hoàn toàn làm tan hoang cửa nhà đâu!Còn “Môi hở răng lạnh” ý nói yêu thương nhau đùm bọc nhau.Đôi môi là điểm chính biểu lộ tình yêu. Đứa bé vừa lọt lòng được người mẹ tặng ngay nụ hôn đầu đời. Nhớ lại vào năm 1984 khi dự tiệc cưới tại Anaheim thuộc địa danh gần Phước Lộc Thọ Little Saigon ngày nay, cô dâu chú rễ là người Việt chưa chịu hôn nhau trước bá quan văn võ. Nên có một chị bènđưa ra ý kiến cho cô dâu ngậm một bên của đồng xu (cent), rồi yêu cầu chàng rễ dùng đôi môi cắn lấy đồng xu đó… thoáng nhìn như hôn nhau thật tình tứ trước mặt mọi người trong ngày cưới.

    BS Trần Văn Diên ngày 25/12/2015