31/5/2015

May mà Việt Nam không là một chủng tộc thiểu số : Hồi, Mông, Mãn, Tạng  giữa chủng tộc Hán đa số :            

Cách nào Bắc Bình đàn áp các tộc dân thiểu số

 

    Sau đây là quan điểm của Gray Tuttle, Phó Giáo Sư của Leila Hadley Luce về các Nghiên cứu  Tây Tạng Cận Đại, Viện đại học Columbia University, Hoa Kỳ .

   Trong khi  Trung Quốc  thay đổi  mảnh liệt  những thập niên vừa qua, tăng trưởng  kinh tế phi thường, cải tiến  tiêu chuẩn  đời sống nhân dân, và  vươn lên thành một đại cường quốc thì Trung Quốc lại  có rất ít tiến bộ  khi  nói đến cách xử lý  các tộc dân  Tàu thiểu số Tàu, đa số sinh sống ở các vùng biên cương, ít đông đúc.  Đây không phải là điều mới mẽ  gì.  Thật vậy, một vùng này  là Tây Tạng - Tibet  đại diện cho  một  trong “ ba  -three Ts” những đề tài bị cấm đóan -taboo topics  chính phủ Tàu  từ lâu cấm không cho công dân Tàu bàn cải công khai.  Hai T kia là Đài Loan - Taiwan  và  Quảng Trường Thiên An Môn- the Tianmon Square nổi dậy năm 1989 .

  Nhưng các phân tích các rối lọan Tàu ở Tây Tàng  và những vùng khác là nơi gia thất  của  các số lớn tộc dân thiểu số,  thường  thiếu sót một thừa tố khẩn thiết.  Nhiều nhà quan sát ,  đặc biệt những  ai ngòai Trung Quốc , nhìn các chánh sách đàn áp  của Bắc Bình hướng về những nơi này,  căn bản là một thí dụ  giải đáp độc đóan  của chánh quyền  Tàu Trung ương.   Đóng khung tình trạng như thế, tuy nhiên, lại làm thiếu sót sự kiện là  những chính sách  cứng rắn của Bắc Bình,  không chỉ là một phản ảnh  mong muốn  của quốc gia trung ương  đổ xi măng nện chặc quyền hạn mình  trên các lảnh thổ xa xôi , mà  cũng là  một biểu hiện các thành kiến tộc dân và chủ nghĩa  chủng tộc- racism  sâu đậm  ở  cốt lõi xã hội Tàu hiện thời. Theo cảm giác này, những khó khăn Trung Quốc ở Tây Tạng và ở những vùng khác  là những triệu chứng một bệnh tật sâu đậm hơn, một căn bệnh xã hội khó mà thảo luận nổi ở Trung Quốc và ít khi được nhắc tới ngay cả ở Tây Phương.

    Khi đặt gần  thách thức  phải duy trì một  tăng trưởng kinh tê; mạnh mẽ , chống lại tham nhũng đặc hửu và xử lý các  căng thẳng tại Nam Hải ,  chiến đấu của Trung Quốc về  di sản  và thực tế ngày nay về  thành kiến tộc dân và chủng tộc có thể xem là không quan trọng , một quan tâm nhỏ  nhoi trong khuôn khổ đất nước bừng dậy .  Thật sự, Bắc Bình  thiếu khả năng ( hay không muốn )  chạm trán vấn đề này  đặt ra một mối đe dọa  dài hạn cho quốc gia trung ương. Hiện diện thù địch và kỳ thị  sâu, rộng  của dân gian Tây Tạng và các công dân Tàu không phải là Hán, sẽ ngăn ngừa Trung Quốc làm dịu bớt   bất ổn  nặng nề  đã lăn cuốn  nhiều vùng đất nước Tàu .Và khi Trung Quốc tăng trưởng thịnh vượng  và uy mảnh hơn , việc gạt bỏ   bó buộc   các tộc dân thiểu số,  sẽ phá hại ngầm những cố gắng Bắc Bình vun trồng  “ một xã hội hài hòa” và  trình diện Trung Quốc như thể là một kiểu mẩu cho thế giới còn lại.

 

          Cần một quốc gia hàng tỉ người mới  đẩy lui chúng ta

 

     Ước lượng biến đổi, nhưng gần 120 triệu công dân Tàu  không thuộc nhóm tộc dân Hán đa số . Các tộc dân thiểu số  như Kazakhs, Đại hàn - Cao Ly, Mông Cổ, Tây Tạng,  Uighurs- Uy gua  và các nhóm khác  chỉ chiếm 8% tổng số dân Trung Quốc . Nhưng sự hiện diện của họ  trái ngược ý kiến thông thường  cho rằng Trung Quốc là một xã hội đồng nhất . Đáng lưu ý là nói chung lại  các vùng Trung Quốc không bị tộc dân Hán chủ trì, hầu như chiếm đến gần phân nữa lảnh thổ Trung quốc; và nếu các dân Tàu không phải là Hán, tự làm thành một quốc gia riêng biệt thì  nó sẽ là quốc gia lớn  đứng thứ 11 trên thế giới, chỉ sau Mexicô ( Mễ Tây Cơ )  và  trên Phi Luật Tân đôi chút .  

    Dù cho Tây Tạng chỉ chiếm 5% công dân Tàu không phải là Hán, chiến đấu của dân Tây Taạng  hút dẫn đáng  kể chú ý quốc tế và trên nhiều phương cách, đó là một đấu tranh  hửu hiệu   làm kinh nghiệm cho  các nhóm thiểu số khác.  Dân Tây Tạng từ lâu bị xem là công dân hạng hai,  mất cơ hội căn bản quyền hạn, và bảo vệ luật pháp  mà dân Hán Tàu thừa hưởng( dù ở một quốc gia  mà luật pháp  bấp bênh khi tốt nhất ). Chánh quyền trung ương luôn luôn từ chối không cho dân Tây Tạng hưởng một nền tự trị cao cấp, được hứa hẹn ở hiến pháp  và luật pháp Tàu.  Quốc gia Tàu  đáng lý phải bảo vệ những truyền thống văn hóa  các nhóm thiểu số và phải khuyến khích các dạng  hành động tích cực  giúp cho các  tộc dân thiểu số trèo lên  gia nhập các viện đại học  và  thị trường công ăn việc làm . Nhưng những bảo vệ  và lợi nhuận này ít khi được thực thi. Lề lối quốc gia Tàu hướng về ngôn ngữ Tây Tạng hình dung rỏ rệt khuynh hướng này: dù chánh phủ Tàu được xem là cố tìm cách  bảo tồn và tôn trọng  ngôn ngữ Tây Tạng, thực tiễn  Bắc Bình lại muốn  tìm cách  đặt nó ra  biên tế bằng cách nhấn mạnh  là mọi giáo dục sau sơ đẳng phải là tiếng Tàu  và  xem nhẹ sử dụng  tiếng Tây Tạng ở doanh vụ và cơ sở chánh quyền .

    Các dạng rỏ ràng hơn  về kỳ thị cũng hiện diện, gồm  cả  định hình  tộc dân. An ninh và thực thi luật pháp  nhân dân  thường ghi riêng ra là các dân Tây Tạng du hành cần được chú ý thêm và tra hỏi , đặc biệt kể  từ khi  làn sóng phản đối các chánh sách Bắc Bình, vài phản đối trở thành bạo động bào trùm khắp TâyTạng năm 2008. Các khách sạn ở các thành phố Tàu thường lệ từ chối nhân dân Tây  Tạng, đến ngay cả những ai xem như là Hán tộc , vì chưng  thẻ căn cước xác nhận họ là dân Tây Tạng. Tệ hại hơn nữa, từ năm 200 , quốc gia Tàu đặt ra những giới hạn mới về  quyền hạn dân sự cho dân Tây Tạng,  cấm họ thiết lập  hiệp hội  đề xướng các vấn đề tỉ như môi sinh và giáo dục, những vấn đề  dân Tàu Hán tộc được phép làm.

  Tước đọat lọai này là thành phần của một bất bình đẳng rộng lớn hơn , tòan thể hệ thống chung   đặc điểm  đời sống cho dân Tây Tạng  ở Trung Quốc.  Andrew  Fisher , một chuyên viên về kinh tế Tây Tạng, đã dùng các thống kê chánh thức  chánh phủ Tàu  để chứng minh  là dân Tây Tạng  ít có được  công ăn việc làm tốt đẹp,   so với các đối xứng  Hán  vì thiếu cơ hội giáo dục cho họ . Ngay cả ở những vùng  dân Tây Tạng đa số,  nơi dân Tây Tạng đáng lý phải có vài ưu đải,  họ cũng nhận  lợi tức thấp hơn là dân Tàu Hán.

    Thật khó lòng biết rỏ  chính xác  là chủ nghĩa chủng tộc và  thành kiến tộc dân đã  đóng vai trò  nâng cao bất bình đẳng. Một phần vì rất khó  tổng quát hóa cái nhìn của  Tàu Hán  về phía dân Tây Tạng và  các dân thiểu số khác : giống y hệt ở Tây Phương, quan niệm công cọng  về  nét riêng biệt  ở Trung Quốc được làm dạng  theo  những khái niệm mơ hồ và  không chính xá tỉ như tộc dân và chủng tộc. Tuy nhiên, cũng hửu lý khi  nói rằng đa số Tàu Hán nhìn dân Tây Tạng  và các thiểu số khác là có tính chất tộc dân khác Hán  và có lẽ ngay cả là  chúng tộc khác  biệt nữa.  

   Điều này không phải luôn luôn đúng đâu nhé.  Vào đầu thế kỷ thứ 20 , các trí thức và chức quyền Tàu gọi  dân Tây Tạng và dân Tàu  cả hai đều thuộc “chủng tộc da vàng - yellow race”. Đến thập niên 1950, ý kiến này mất hết thời thượng  và chánh phủ Mao Trạch Đông   tung ra một dự án   phân lọai  hàng ngàn  nhóm tộc dân  tự nhận biết,  với mục đích  là giảm bớt  số  thiểu số được  công nhận chính thức, vì càng có ít nhóm thì  họ càng dễ xử lý , theo chánh quyền hy vọng. Điều này có thành quả là tạo ra những đường  rỏ rệt hơn giữa các nhóm  và cũng khuyến khích  một thiên kiến chủ nghĩa gia trưởng về phía các thiểu số . Các thượng lưu Tàu Hán nhìn dân Tây Tạng và các tộc dân không phải Hán  hay nhất cũng chỉ là những kẻ chung sức non trẽ  ở công trình  xây dựng lại nước Tàu.  Trong tương lai , phần đông thượng lưu Tàu Hán giả thiết,  những nhóm này sẽ bị nhét chung vào  nền văn hóa chủ trì  và sẽ không tồn tại nữa  theo một cách có ý nghĩa ; cái nhìn này một phần là thành quả  các tín điều chủ nghĩa Mao  cho rằng ý thức giai cấp  có uy lực mạnh hơn là tinh thần đòan kết tộc dân.  

 

                Chủ nghĩa chủng tộc với đặc điểm Tàu

 

     Có lẽ  hình dạng đáng chú ý nhất của chủ nghĩa chủng tộc ngày nay và thiên kiến tộc dân ở Trung Quốc  là một tiếp diễn của quá khứ.  Suốt những  rung chuyễn Trung Quốc đã trải qua  ở thế kỷ vừa qua, không bao giờ xảy ra một thời gian  phân thủy- watershed  hay  nơi quay đầu lại nào ở suy nghĩ Tàu  về chủng tộc và tộc dân  cả .  Và không kể đến  mù quáng màu sắc  giả định của Cọng Sản,  nét riêng biệt  chủng tộc và tộc dân  là trung tâm dịch bản  của chủ nghĩa quốc gia  sớm hơn,  trước thời đại Mao , không bao giờ chấm dứt  ảnh hưởng đến  văn hóa chính trị Trung Quốc .

    Dù rằng tư tưởng truyền thống Tàu khẳng định ưu thế  văn  hóa Tàu, nó không tỏ rỏ là chủng tộc chủ nghĩa. Nhưng  vào cuối  thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, các trí thức Tàu  đã du học ở Nhật Bổn, và trong  thời gian này tự mình  bao thu nhiều ý kiến Tây phương, kể cả những ý kiến liên hệ đến chủng tộc, bắt đầu đưa về nước những ý kiến  bản chất luận - essentialist về chủng tộc và tộc dân. Các học giả Tàu chấp nhận từ ngữ Nhật  minzoku-shugi ( theo tiếng Tàu là minh tộc chủ nghị (? )- minzu zhuyi )  các diễn giả Tàu ngày nay dùng tương đương với chủ nghĩa quốc gia - nationalism . Nhưng theo nhà sử học Frank Dikotter  biện cứ,  minzu zhuyi “ nghĩa  đen  là chủ nghĩa chủng tộc - racism và biểu hiện  nhản quan quốc gia  chủ nghĩa của chủng tộc” .

    Vào thập niên 1920 , câu hỏi về   tính cách nhận diện chủng tộc và tộc dâ Tàu  bắt đầu lấy hêm quan trọng  hơn khi nhà lảnh tụ Cách Mạng  Tôn Dật Tiên - Sun Yat -sen  cố tìm cách biến đổi    đế quốc Tàu đang sụp đổ , thành một quốc gia cận đại.  Năm 1921,  Tôn tuyên bố   là Trung Quốc phải   rời bỏ   tòan diện ý kiến là Trung Quốc   gồm nhiều chủng tộc riêng biệt.  Tôn nói : “  chúng ta phải làm dễ dàng việc   cho chết  mọi tên  các dân gian cá nhân   sinh sống ở Trung Quốc   nghĩa là Mãn Châu, Tây Tạng v.v…  Tôn có  một kiểu mẩu  đặc thù trong óc : Hoa Kỳ  Tôn viết:.   “chúng ta phải  theo gương  Hoa Kỳ hầu thõa mãn  những yêu cầu và đòi hỏi  của mọi chủng tộc  và thống nhất chúng  thành một   tổng thể thể  văn hóa , chánh trị duy nhất , làm ra một quốc gia duy nhất” .

    Lẽ dĩ nhiên , vào thời đó,  Hoa kỳ   chưa hẳn là một gương mẫu  cho công bình chủng tộc và   khoan dung.  Nhưng các thập niên sau nhận xét của Tôn , phonh trào  các quyền hạn dân sự Hoa Kỳ     bắtđầu   tiê”n trình lọai bỏ   các kỳ thị pháp luật  cho phép   và làm giảm  bớt thiên kiến  trong xã hội . Dù cho bất bình đẳng  chủng tộc vãn cònlàmột vấn đề  nghiêm trọng ở Hoa Kỳ ,  các nhãn quan  cá nhân và chức quyền  về chủng tộc đã thay đổi  bi kịch ttính  suốt thế kỷ vừa qua .

   Tình huống không lấy gì làm sáng sủa cho lắm  ở Trung Quốc . Dù cho hiến pháp Trung Quốc và các luật lệ tự trị  tộc dân  tạo dựng một vẽ tiến bộ , không có cơ chế nào  thực thi nhãn quan bình đẳng đặt ra trên các văn bản này cả .  Nói một cách đơn giản, Trung Quốc không có  Bộ Tư Pháp hay Tòan Án tối cao   nơi  dân Tây Tạng có thể chống án  kháng cự các  thủ tục  kỳ thị.

 

              Bá cáo thiểu số

 

    Cho nên không lấy gì làm ngạc nhiên khi những cái nhìn Tàu Hán về dân Tây Tạng  gồm luôn cả  thiên kiến và  chủ nghĩa gia trưởng hiện hửu.  Nói cho cùng, Tây Tạng  bị Bắc Bình cai trị  sau cuộc xâm lăng

    Một trong những  thách thức chánh các lực lượng Cộng sản Mao phải đối đầu   sau chiến thắng Nội Chiến Tàu là việc  chánh  chủ trung ương kiểm sóat củng cố các tỉnh biên giới.  Từ năm 1949 đến năm 1951 , Cộng sản Tàu  đã sử dụng  đe dọa  lực lượng quân sự tràn đầy , để nhập Tây Tạng  vào Trung Quốc . Trước điểm này,  Tây Tạng đã thụ hưởng nền tự trị  dù  không được quốc tế nhìn nhận là một quốc gia , trong hơn 3 chục năm.            

    Từ lúc ban đầu,  chủ nghĩa quốc gia  chủng tộc đã đóng một vai trò trọng yếu cho việc Bắc Bình cũng cố kiểm sóat Tây Tạng.  Trên khía cạnh này , chủ nghĩa Cọng sản  Tàu  theo gương chủ nghĩa thực dân- colonialism  Âu Châu đã ngự trị  Trung Quốc ở những thời đại trước đó.  Năm 1954  trung quốc  “ công nhận “ chính thức  chừng 30 nhóm tộc dân , gồm có Tây Tạng, như thể  là tộc  dân thiểu số . Trong 30 năm kế tiếp ,  Bắc Bình cọng thêm  18 nhóm tộc dân vào danh sách này. Lẽ dĩ nhiên là  trong biên cương lảnh thở nhà, nhiều nhóm tộc dân này làm thành gần như đa số tổng cọng.

   Bắc Bình thêu dệt ra việc công nhận này  như thể là một dấu hiệu  Trung Quốc tôn trọng các tộc dân.Thực tế,  đây chỉ là một bước tiến  để làm mã số cho bất bình đẳng.  Đảng Cọng Sản  xem dân Tây Tạng và phần lớn các tộc dân thiểu số không xứng đáng đóng vai trò lảnh đạo và nói rỏ ràng là đảng không muốn đặt họ vào  nơi làm  các quyết định cao cấp . Năm 1958 , chức quyền Tàu đặt  nhà lảnh đạo tộc dân  đảng cọng sản Tây Tạng, Puntsok Wanggel  ở tình trạng giam giữ tại nhà - house arrest , buộc tội ông ta là hình tội - crime  của “ chủ nghĩa quốc gia địa phương - local nationalism” .  Ông ta bị giam giữ   20 năm kế tiếp . Dù rằng  dânTây Tạng và  các nhóm  thiểu số khác phải chịu đựng ( và đôi khi  thiện nguyện gia nhập ) những cải cách cấp tiến và bạo động cách mạng của chánh sách  Bước Nhảy Vọt Lớn và cuộc Cách Mạng Văn Hóa,  họ không bao giờ được giao phó các trọng trách trong giới lảnh đạo đảng.

    Cùng lúc ,  Đảng Cọng sản Tàu khởi sự giáo dục  đa số Tàu Hán về một dạng chủ nghĩa chủng tộc  mới chánh thức .  Mười “ phim thiểu số”  chánh phủ sản xuất từ năm 1953 đến năm 1966,   và chiếu rộng rải trên màn ảnh  khắp nước , mô tả  là các tộc dân thiểu số đã phải sinh sống  trong các điều kiện khắc nghiệt và sơ khai,  trước khi họ được đảng Cọng sản Tàu “ giải phóng”.  Một trong các phim này là “ Kẻ nô lệ - The Serf” ( 1963 )  vẫn còn được  chiếu đến ngày nay.   Nó làm đặc điểm của một lảnh tụ Tây Tạng câm, một tượng trưng dích đáng cho phươNg cách các chức quyền Bắc Bình   tìm kiếm hầu  làm nín câm các kêu gọi cho Tây Tạng tự trị  và tự đại diện. Những cố gắng chánh thức khác để khắc ghi   nhưng cái nhìn chủng tộc gồm các viện bảo tàng   trưng bày  xuyên tạc , bóp mép quá khứ Tây Tạng, mô tả  nó là “ địa ngục trần gian”, và hình dung dân TâyTạng là những kẻ dã man, lạc hậu  cần  được văn minh chiếu cố.

  Theo Mao, đặt ra một dạng chủ nghĩa chủng tộc mới chánh thức,  không chỉ là một  cách   chứng minh  nền cai trị  gần như thực dân  thuộc địa ở Tây Tạng  và những nơi khác , mà còn là những phưong tiện  nâng cao tính đồng nhất quốc gia Tàu , nếu không Tàu sẽ bị phân mảnh ra dọc theo bất cứ một đường nứt nào: giàu và nghèo , đô thị và nông thôn, bờ biển và nội địa . Cũng như Trung Quốc cần có  “các kẻ khác” ngòai xứ - dân Anh , dân Nhật,  dân Cao Ly, tập trung chống lại , cũng như xứ sở Tàu  cần  có các kẻ khác nội địa   để  làm chú ý xa ra khỏi việc  đảng ngự trị và khai thác dân Tàu.

 

            Chủ nghĩa sô vanh hay chủng tộc ?   

 

    Mức độ căng thẳng ở Tây Tạng ngày nay , sáng ngang  căng thẳng cuối thập niên  1950, khi đảng Cọng Sản Tàu bắt  buộc vùng này phải thay đổi xã hội , tôn giáo và kinh tế . Nhưng cố gắng  sởm sủa của Tây Tạng  đẩy khỏi xứ các lực lượng Tàu đều bị đàn áp dữ dội , nhưng Bắc Bình không bao giờ đủ sức  hòan tòan đánh tan kháng cự chống Tàu kiểm soát.  Trong nhiều thập niên,  Đạt Lai Lạt Ma - Dalai Lama   là một tượng trưng  uy vũ cho n ền tự quyết Tây Tạng - du hành khắp thế giới  tìm hổ trợ  chánh trị , tôn giáo và quyền hạn dân sự cho dân Tây Tạng. Trong lúc đó,  thách thức chống lại Bắc Bình kiểm sóat cũng trổi dậy . Vào  thời gian bất ổn năm 2008, gần  100 vụ phản đối  nổ bùng ở Tây Tạng; 20 % số này leo thang thành bạo động dữ dội , khi các kẻ phản  đối  cướp bóc  tiệm hàng, đốt phá các  trạm cảnh sát, các dinh thự chánh phủ và tấn công nhân viên an ninh.

    Thế nhưng  rối lọan 2008 là một cái gì sai lạc theo tiêu chuẩn hiện đại :  tổng quát , chánh quyền trung ương  duy trì  mạnh mẽ kiểm sóat  Cao Nguyên Tây Tạng   và thực thi nền cai trị với  một quân sự , cảnh sát  và hiện diện thư lại hùng dũng . Thay vì sản xuất ra  nghi ngờ  trong đa số Tàu Hán  về  sáng suốt của các chánh sách Bắc Bình đối với Tây Tạng,   trái lại rối lọan  khuyến khích vài Tàu Hán, gồm luôn cả  thượng lưu có học  ôm đồm một tin tưởng  về khác biệt  chủng tộc thiết yếu  giữa tàui Hán và dân Tây Tà,ng , mà nhiều dân Hán xem là nguy hiểm bảm sinh.

    Một lý do  khiến các thái độ và tin tưởng về chủng tộc và tộc dân  ít thay đổi tại Trung Quốc là vì quốc gia chận đứng bàn cải  đề tài này  nhờ kiểm sóat các viện đại học ,  các viện khảo cứu  và nhờ  một theo dõi và kiểm duyệt báo chí , truyền thông tin điện tử  quá đáng .  Các nhà tư tưởng lý thuyết Đảng Cọng Sản và vài  truyền thông báo chí quốc gia Tàu  thỉnh thỏang nhìn nhận  chủ nghĩa chủng tộc  bằng  cách  xem đó là uyễn ngữ  ‘Sô vanh Hán” . Nhưng công nhận này thường chỉ đến ở các chiến dịch  bùng lên  đàn áp  các  bất đồng ý kiến  ở các vùng thiểu số  ngự trị.

      Các chỉ trích thỉnh thỏang xảy ra bên trong Đảng Cọng Sản không có mấy ảnh hưởng cả . Trong một diễn văn đọc tại Lhasa - Tây Tạng,    năm 1980 , lảnh tụ đảng Hồ Diệu Bang-Hu Yaobang  so sánh rỏ ràng  chánh sách  TâyTạng của Bắc Bình với chủ nghĩa thực  dân thuộc địa  và biện cứ  là chánh sách này  thất bại  không đúng các lý tưởng cọng sản : “ chúng ta đã thi hành gần 30 năm rồi ,nhưng đời sống  dân Tây Tạng không cải tiến bao nhiêu cả”. Ông kêu gọi  quốc gia  phải làm tốt các hứa hẹn về tự trị  và “ để cho dân Tây Tạng  thực sự là chủ nhân đời sống họ:  đề nghị một lọat  biện pháp đăc thù: bắt buộc vài chức quyền Tàu Hán  phải học tiếng TâyTạng,  thay  các chức quyền Tàu Hán ở Tây Tạng bằng  các chức quyền tộc dân Tây Tạng  và tạo dựng thêm nhiều cơ hội  giáo dục cấp cao ở Tây Tạng . Nhưng chánh phủ  phần lớn cố quên các ý kiến của Hồ;   và cũng như  những nhìn nhận tính cách sô vanh  Tàu Hán khác , đột nhập  tự chỉ trích này  không sống bền lâu và  không mấy thích hợp.

    

           Tây tiến đi , thanh niên Tàu Hán ơi

 

Từ  lâu các chức quyền đảng Cọng sản Tàu  đã biện cứ  là chiến dịch  chánh phủ “ Phát triễn Miền Tây” cố tìm  thêm tăng trưởng và tạo  cơ hội kinh tế  cho Tây Tạng và các tỉnh biên cương, là cách tốt nhất   làm mất bất bình đẳng  tộc dân ở Trung Quốc.  Năm 2006 ,  Tổng thống Tàu Hồ Cẩm Đào - Hu Jintao  tuyên bố “ Phát triễn là nền tảng giải quyết những vấn đề Tây Tạng”. Nhưn như Fisher,  chuyên  viên kinh tế Tây Tạng tiết lộ,   Bắc Bình hướng  phần lớn  tài trợ phát triễn cho hành chánh chánh phủ và  các dự án khổng lồ  hạ tầng cơ sở , chắc chắn là  đã gíup  các chức quyền trung ương  ythêm kiểm sóat  nhưng ai hưởng lợi này   thì không có gì  minh bạch đối với dân Tây Tạng.  Ngòai một số nhỏ dân Tây Tạng  tuyển dụng làm thư lại  Đảng Cọng Sản , rất ít  dân Tây Tạng   thụ hưởng  ưu điểm tài chánh và phát triễn này , vì các mức học  vấn  và các khả năng  ngôn ngữ Tàu  thường dưới mức  các nhân viên Tàu Hán  đến từ các tỉnh khác cạnh tranh công ăn việc làm.  Thành quả,  theo lời Fisher,   là “ mất đi sức mạnh phát triễn- disempowered development ” khiến dân Tây Tạng bị thóat ly ra khỏi vùng họ tự trị.

     Những gì cải thiện kinh tế chiến dịchđã tạo ra, nó lại có một ảnh hưởng  trái ngược  trên các cái nhìn của Tàu Hán về  dân Tây Tạng .  Dân Hán Tàu thường mô tả   dân Tây Tạng  là vô ơn  về những rộng rải  của quốc gia trung ương.   Như Emily Yeh, một chuyên viên  phát triễn Tây Tạng , đã  viết , nhiều Hán Tàu có khuynh hướng  nhìn các dự án kinh tế  ở đây như thể  là “ quà tặng- gift”    cho dân Tây Tạng  hơn là một dụng cụ cho  quyền hạn và kiểm soát của Bắc Bình. Nhận thức này   châm ngòi cho cái nhìn xem dân Tây Tạng là lười biếng .  vô sản xuất,  không có khả năng xử lý nền kinh tế mình và phụ thuộc vào quốc gia trung ương.

 

             Mở tiếp xúc
 

     Trong khuôn khổ môi trường chánh trị hiện hửu,  thật khó tưởng tượng ra  cách nao  cải thiện được  điều kiện các  thiểu số tộc dân . Chức  quyền xem bất cứ một tích cực hay bất đồng ý  kiến ở Tây Tạng  và ơ các vùng thiểu số chủ trì là khuyến khích chia  rẽ hay ngay cả là khủng bố.  Sự kiện là ngay cả công dân Tàu Hán   cũng có rất ít  quyền hạn chánh trị hay dân sự , đúng là  không thực tế  hy vọng cải thiện  quyền hạn thiểu số.

    Tuy nhiên,  cũng có  những chức quyền trong Đảng Cọng Sản Tàu và cơ cấu quốc gia  nhìn nhận là cần thiết phải thay đổi. Môt phương thức  họ có thể bắt đầu  cải thiện các liên hệ  giữa các nhóm tộc dân  là làm sống lại  những ý kiến của Hồ Diệu Bang.  Bắc Bình sẽ phải  tăng thêm  số lượng đảng viên cọng Sản  và chức quyền gốc TâyTạng,  đặt dân Tây Tạng  vào những chức vụ có thực quyền tỉ như thư ký đảng cho Vùng TâyTạng Tự trị; và tạo dựng hệ thống giáo  dục ngôn ngữ Tây Tạng , đặc biêt ở những vùng nông thôn Tây Tạng . Bắc Bình cũng phải  bắt đầu bảo vệ  những bảo đảm hiến pháp  và thực thi các luật hiện hành  về nên tự trị tộc dân,  ngay cả khi làm như vậy đòi hỏi tạo ra một cơ chế mới hành chánh hay  tư pháp mà các chức quyền  phải tuân hành, chịu trách nhiệm.  

   Có lẽ điều Trung Quốc thật sự cần là một tiến trình Sự thật - và - Hòa giải  xuyên qua do ,  dân Tây Tạng và  các thiểu số khác  có thể phát biểu  các óan trách của mình và quốc gia Tàu  có thể biết được những lạm dụng thời quá khứ.  Lẽ dĩ nhiên phương cách hành động này sẽ không tưởng tượng nổi,   nếu Trung Quốc vẫn là một quốc gia độc đảng.  Nhưng hiện thời không có gì ngăn cản Đảng Cọng Sản  đơn giản nhìn nhận là  các chánh sách và thực hành của đảng đã  thất bại để  đem các tộc dân thiểu số  tình nguyện vào hàng ngũ  quốc gia Tàu . Nhân nhượng này  không tốn kém gì nhiều cho  đảng , và sẽ là một bước tiến đáng kể hướng về cải thiện các liên hệ  và tạo nền móng cho một xã hội ổn định hơn.

   Tuy nhiên , hy vọng tốt nhất   cho thay đổi ở vòng tay  dân Hán Tàu bình thường .  Nếu họ thấy  xuyên qua các cố gắng “chia để trị” của Đảng Cọng Sản,   thì họ sẽ nhận thức  là mọi công dân Tàu chia sẽ một mong muốn  tương tự về tự do thóat  khỏi đàn áp của chánh phủ . Phong trào  quyền dân sự Hoa kỳ , chỉ thành công sau khi một số dân Mỹ da trắng đáng kể , mất vía vì những hung bạo   và bất bình đẳng dân da đen Mỹ phải  hứng chịu . Liên minh  với  các tổ chức và phong trào da đen đã chống cự  chủ nhĩa chủng tộc mấy chục năm rồi .  Tương tự , thay đổi đáng kể  các chánh sách của Bắc Bình về phía dân Tây Tạng và các dân thiểu số khác   cũng thay đổi như thế  những cái nhìn  của nhóm tộc dân tàu chủ trì.  

    Thay đổi sâu đậm này có thể được xúc tác  bằng tiếp xúc từ cá nhân đến cá nhân lớn hơn giũa dân Tàu Hán và dân TâyTạng; theo cái gọi là giả thiết tiếp xúc, những tương tác này làm cho dân gian  từ các nhóm tộc dân  khác nhau  vuợt qua dễ dàng hơn  các thiên kiến  và lo sợ. Tiếp xúc như vậy nay xảy ra nhiều hơn trước.   Nhờ chiến dịch  Phát triễn Miền Tây, các nhân công di cư  nay ra hay vào TâyTạng số lượng rất lớn . Và kể từ khi khánhthành năm 2006 đường xe lữa  nối Lhasa  với Tây Ninh -Xi ning  thuộc tỉnh Thanh hải - Qinghai  ( dương xe lữa đầu tiên  nối Tây Tạng với một vùng Tàu khác ), các du khách tàuHán  đã dổ xô vào vụng ; năm 2015  ,  TâyTạng chờ đỏii hơn 15 triệu du khách.  Trong khi đó ,  dù cho  những cái nhìn dòng chánh  Tàu Hán về dân Tây  Tạng  đã cứng rắn thêm  những năm vừa qua ,  một số  dân này đặc biệt là thanh niên Hán Tàu  đã bắt đầu chứng minh một thích thú thật tình và tôn trọng  xã hội , văn  hóa , tôn giáo Tây Tạng.

   Thế nhưng những phát triễn  này  không mấy  cung cấp đủ niềm lạc quan . Trừ phi  có những thay đổi căn bản  các chánh sách Bắc Bình,  tuồng như  thiên kiến  tộc dân và chủng tộc  chống lại dân Tây Tạng  và các thiểu số khác  vẫn còn là một  yếu kém  nghiêm trọng trong  vải  vóc dệt ra xã hội Tàu.

 

               ( Irvine , Nam Ca li- Hoa Kỳ,  ngày 22 tháng 5 năm 2015 )