Bia-La de phần 3 bổ túc phần 2:
La de Mỹ cất-chứa – aging trong gỗ. Bia làm già thêm trong thùng gỗ. Dân Hoa Kỳ đã biết từ lâu, cả ngàn năm rồi, nhưng chỉ phổ thông lại mới đây thôi. Nhờ dùng những dạng độc đáo làm già bia trong gỗ, giúp bia dịu đi – mellow. Nhưng làm già bia trong gỗ trước đây cất rượn mùi – spirit giúp bia có thêm nhiều mùi vị khác khó mà lập lại. Mỗi thùng đều có mùi vị khác nhau. Uống xong là mùi vị mất đi ngay. Các thùng gỗ làm bia thông dụng là:
- Thùng cất rượu Bourbon hay dùng nhất, đặc biệt làm bia đậm hơn cho các loại bia danh tiếng như bia nâu nặng Stouts, bia nâu Porters và rượu lúa mạch nha – barley wines; ghi nhận những đặc điểm của Bourbon như mùi vanilla – caramel (đường cháy đen).
- Thùng gỗ Sồi (gỗ dẽ) mới – New Oak thêm mùi vị vanilla, dầu dừa và hoa cỏ - grassy - floral notes.
- Thùng rượu vang đỏ hay trắng chiếm giữ mùi rượ vang; và ngay gỗ cũng có nhiều vi sinh vật cho bia tiếp tục lên men.
1- Bia Brooklyn cải thiện lề lối củ ở TP New York làm già lúa mạch đen – rye, seigle, xay đạp trên các dấu hiệu của một mùa đông ấm áp tỉ như đàn hương – cloves, đậu khấu – nutmeg, và quế, gồm dùng cốc ten cổ điển căn bằng giữa rễ long đởm – Gentian roots đắng nghét và nước cốt xê-ri – cherry juice và đường. Theo lời Brennen Whysong, nhà hâm mộ bia và biên tập viên tuần báo doanh nghiệp Bloomberg, mạch nha lúa mì đen cho bia thêm sinh động.
2- Bia The Abyss nhà chế tạo bia Deschutes ở thị trấn bia Bend, tiểu ban Oregon.
3- Bia van xin chế tạo sông Nga – Russian river supplication brewing ở Santa Rosa tiểu bang Cali, làm già trong rượu Pnot Noir – đen. Trước tiên với bia Alen nâu. Theo David Flaherty tác giả Trang Nho Ngũ Cốc Grapes and Grains Blog, gôm mọi chua đắng của các các sinh vật sống trong thùng, sau đó thêm ngon bằng sê ri.
4- Bia Ola dubh cũng chế tạo ở TP Brooklyn nhưng lên men ở huyện Clackmannanshire – Tô Cách Lan – Scotland, làm già trong các thùng đã chứa Scotch whisky 18 năm rồi. Bia này có mùi hắc ín – tar. Khói hạch quả - nuta, kẹo bơ cứng – toffee và thuốc lá, theo lời Garret Oliver chánh chuyên gia Brooklyn Brewery.
5- Firestone Walker Brewing Agrestic, chế tạo tại thị trấn Paso Robles, bang Cali trong các thùng gỗ sồi Pháp và Mỹ vài năm, theo lời Kyle Kensrue Tổng quản lý Randolph beer ở New York. Từ các thùng này, bia Agrestic có mùi sinh quả mọng đỏ / red berry, gỗ sồi nướng và vani.
6- Bia Crookes Stave Surette chế tạo ở TP Denver, lảm già trong gỗ sồi. Theo lời Cole Grove, gỗ sồi tăng thêm mùi vị cam quít, các đặc điểm hăng chua – Tart và giữ lại đặc điểm phức tạp gần như nông trang làm hoang sơ barnyard – funky men phát triển.
7- Bia Allagash Evora chế tạo ở thị trấn Portland bang Maine. Làm già trong rượu mùi – Brandy. Theo Tristan Colegrove, giám đốc tiệm bia Haymaker Bar and Kitchen ở New York, bia sán lạn có mùi cam quít và đôi chút mùi mật ong. Các thùng kiểu Bồ Đào Nha này giúp bia đôi chút mùi vị gỗ sồi, vani và gia vị Hồi – anis like spice.
8- Bia Nâu Điểm Tâm Founder Brewing – Kentucky breakfast Stout (KBS) chế tạo ở TP Grand Rapids, bang Michigan. Làm rượu già trong rượu vang Bourbon. Theo Kensrue, đây là bia ngon nhất theo kiểu cách này.Ngoài cá tính thùng bourbon, thêm sô cô la và cà phê thì sẽ có thêm phức tạp và ngọt ngào lôi cuốn của vẽ đẹp một bia ngon.
PHẦN 4.
Tăng thêm diện tích cho đất nước bằng cách làm đập rừng Sác, rừng Đước dọc Biển Tây và Biển Đông, cải thiện phương thức Kim Sơn Tiền Hải kiểu dinh điền sứ Nguyễn Công Trứ lấn biển thời xa xưa Minh Mạng – Thiệu Trị. Tuy rừng Sác – mangroves có nhiều ích lợi cho các bờ biển nhiệt đới và phụ nhiệt đới làm vùng độn chống sóng to gió lớn chống xói lỡ mòn, tạo cư ngụ cho cho đời sống hoang dã tôm cá, chống nước mặn xâm nhập sông và các dòng suối. Thế nhưng 50 năm gần đây những hệ sinh thái này dần dần biến mất, như ở Thái Lan và Jamaica, vì nuôi tôm, khai thác gỗ cũi và phát triển thành thị. Những giải pháp cứng – hard solutions nhiều quốc gia áp dụng như làm đập dykes và các tường biển – sea walls lại rất tốn kém và vô hiệu theo thời gian. Tái lập rừng Sác là lý tưởng những công trình không đê đàng đầu; rừng sắc non dại không chiếm làm thuộc địa các trầm tích thường bị tống ra xa.
Theo Tiến sỉ Trần Đăng Hồng Nhóm nghiên cứu bất vụ lợi Hà Lan Wetlands International and Dutch Research Institute deltares đã tạo dựng các đập thấm thấu giúp tái tạo rừng Sác dọc theo bờ biển Miền Trung Java – Indonesia cách bờ biển 50 – 100 m. Thay đổi cách làm đập xa ngoài đê trên các cồn cát trước tiên (Xem sách “Theo dỏi Bóng Dáng Quê Hương, Tập II của Tôn Thất Trình. Lưu ý là tập III sách này sẽ xuất bản giữ năm 2016). Nhắc lại là tiến trình theo phương thức Nguyễn Công Trứ lập làng Kim Sơn – Núi vàng cần đến 10 năm mới xong và miền Bắc lập các làng Bình Minh cũng ở Ninh Bình Nam Định từ năm 1958 cũng kéo dài trên 40 năm. Tiến trình cải thiện ghi ở đây đặc biệt cho các rừng Sác dọc sông Lòng Tảo Bà Rịa – Cần Giờ - Vũng Tàu và vùng duyên hải Xóm Mủi Cà Mau – Rạch Giá (Kiên Giang) – Hà Tiên có thể bao gồm bờ biển Dương Đông – Phú Quốc hay các đảo hay quần đảo nhỏ như Thổ Châu – Poulopanjang, Nam Du – Củ Tròn – Poulo Dama, Kiên Lương – Hòn Chồng (quần đảo Bà Lụa – Hòn Tre (Kiến Hải) Hòn Khoi, Hòn Rái, Hòn Buông… mở rộng thêm đất nước không phải chỉ 80 – 100 năm mà ngoại đê kiểu mới và rừng ngập mặn gia tăng đất liền cách bờ biển đến mấy km (5 – 10.000 m ?).
Trồng rừng ngập mặn trong ao nuôi cá ngoài biển Sumatra
Irvine, 4/2016
