13/5/2015

Tiếp nối bài “ Biển Đông: Hải quân Nhật Bản chia sẻ……” của Bảo Tâm ,  ngày 8 tháng 5 năm 2015, sau đây là bài :   Thách thức thực sự ở Thái Bình Dương GS Tôn thất Trình PHẦN I

   Do Michael D. Swaine cộng tác  viên chánh về chương trình Á châu của Bảo hiểm cho Hòa bình Thế giới - Carnegie Endowment  for International Peace, đăng tải trên số các tháng 5-6  năm 2015 của Nguyệt san Ngọai giao- Foreign Affairs.

     Những năm qua,  Andrew Krepinevich Jr. đã biện cứ cho  ý niệm họat động quân sự Hoa Kỳ ở chiến trường Thái Bình Dương,  gọi tên là Trận chiến  Hải - Không Air-  Sea Battle. Ý niệm này dựa nặng nề vào   đánh mạnh tiến hành trước ( để ngăn cản ) ở những giai đọan sớm một tranh chấp và sẽ được leo thang rất cao độ .  Có lẽ ngụ ý nhìn nhận  phí tốn và hiểm nguy lề lối này , nên nay Krepinevich  cống hiến một thay thế ông ta gọi là “ Phòng vệ Quần đảo - Archipelagic Defense” ( “ Cách nào làm chán nãn Trung Quốc - How to Deter China”    tháng 3-4 năm 2015 .)  Lề lối này  sẽ “ không cho phép Trung Quốc có khả năng kiểm sóat  trên không và ở biển  quanh dây chuyền  các đảo thứ nhất”  phần lớn nhờ sự  dàn trải các lực lượng đánh bộ Hoa Kỳ và đồng minh cùng hổ trợ các tích cực quân sự gồm  các khả năng  chống phi cơ,  chống hỏa tiễn và chống tàu ngầm. Dàn trải ở những vùng từ Nhật đến Phi luật Tân , những biện pháp này, theo ông biện cứ, rất là cần thiết  vì Bắc Bình đã cam kết  áp dụng  chiến lược  ép buộc và đe dọa,  mục đích đẩy Hoa Kỳ ra khỏi miền Tây Thái Bình Dương,  rồi thì dẫn tới việc Trung Quốc  chủ trì, ngự trị vùng này.

    Krepinevich đúng lý  là vài lọai chiến lược cản ngăn Trung Quốc nhắm trực tiếp vào các khiêu khích  Trund Quốc và tấn công  vào các lảnh thổ thiết yếu  các đồng minh Hoa Kỳ  có nghĩa lý như là một  thể thức làm nản lòng Trung Quốc ở những tình huống bất ngờ tệ hại nhất . Tuy nhiên, ông không mấy rỏ rệt về cách nào chiến lược này  liên quan đến tòan thể  tư thế an ninh Hoa Kỳ trong vùng . Và ông cũng thất bại  dốc tâm trí  tới vấn đề chiếnlược thật sưcực trọng đốo diện Hoa Thịnh Đốn , là suy thóai tương đối  gần như không  tránh nổi của ưu thế quân sự và kinh tế Hoa Kỳ  dọc suốt bờ biển Á Châu.

    Đối với những nhà phân tích như Kre;pinevich ,thật là hiển nhiên là các cươ”ng quốc đang trổi dậy như Trung Quốc  cố tìm  ưu thế quyền hành cứng rắn  và thách thức trung tâm  cho các cường quốc hiên  ngự trị tỉ như Hoa Kỳ  là cách nào ngăn ngừa  họ làm như vậy . Loại  suy tư tổng cọng zêrô - zero sum này,  mỗi  ngày mỗi thêm  thông thường trên cả  hai bờ đại dương,  làm phân cực  vùng và  hại ngầm   các mục đích   hòa bình  và thịnh vượng tiếp tục  về hướng mà tất cả đều  phát đạt . Cả hai bên đều hưởng lợi  từ một lề lối khác biệt , một lề lối  di chuyễn từ   tranh chấp tăng lên giữa ưu thế Hoa Kỳ trong vùng,  đến một cân bằng quyền hành  lâu dài và chân chính  ở Tây Thái Bình Dương , dựa trên  dè dặt và dàn xếp êm đẹp   quân sự và chánh trị  qua lại, cũng như  những sáng kiến chánh sách mới vẽ ra cốt để giả bớt tính chất hời hợt  các điểm lóe sáng tỉ như ở Bán Đảo Cao Ly ( Triều Tiên, Đại Hàn )và Đài Loan.

 

       Những giả thiết  chạm trán       

 

     Hầu như tất cả các chức quyền Hoa Kỳ  và nhiều nhqà lảnh đạo Á Châu  đều tin rằng ưu thế  của qquân sự Hoa Kỳ ở vương quốc biển cả đã làm nền tảng cho một thời gian hòa bình tương đối  dài 70 năm và thịnh vượng  suốt khắp  phần lớn vùng Á Châu - Thái Bình Dương  , ngăn cản thi đua võ khi; và tranh cải quân sự hóa và đã  cho phép tụ điểm  vững bền   trên phát triễn  kinh tế một cách hòa bình.  Nhiều nhân vật Tàu , tuy nhiên  lại tin tưởng rằng  ở một thế giới mỗi ngày mỗi đa cực hơn  và  tùy thuộc lẫn nhau , trật tự và thịnh vượng  phải trông cậy vào một cân bằng quyền hạn gần nganh nhau hơn , cả hai trên tòan cầu lẫn  trong các quốc gia chánh trong vùng , cần phải hợp tác  xử lý  các thách thức chung , họat động trong khuôn khổ thể chế quốc tế tỉ như Liên Hiệp Quốc.

    Trên phần nào đó,  những cái nhìn này tự phục vụ cho chính mình.  Hoa Thịnh Đốn thâu lợi rất nhiều  từ  trật tự quốc tế  Hoa Kỳ lảnh đạo nhờ  các nhản quan và thích mến  Hoa Kỳ được chú trọng đặc biệt , và Bắcbình   sẽ thu lợi  từ một  cần bằng quyền hạn ngang hàng hơn nữa , giúp Trung Quốc có tiếng nói  to lớn hơn và  chặn bớt Hoa Kỳ lại. Nhưng các thượng lưu  ở mỗi quốc gia này  cũng chân thực nghĩ rằng vị trí xứsở họ chính xác phản chiếu  thực tại hiện hửu  và tương lai của hệ thống quốc tế.  Dân Mỹ  tổng quát tin rằng  hòa bình và ổn định nẩy nở  dưới bá quyền Mỹ  có thể và phải được duy trì , và các đối giá Tàu   cũng tổng quát bá quyền - hegemony này là một sai lạc bất hạnh lịch sử  phải nhường chỗ cho một phân phối  quyền hạn cân bằng hơn, và điều này đang xảy ra .

     Trong đa số thời đại hậu chiến, những viễn cảnh này chung sống tương đối dễ dàng, sơ đẳng là vì Bắc bình quá yếu để đẩy mạnh cái nhìn của mình và đã đủ khả năng tiến lên mạnh mẽ hơn  trong trật tự Hoa Kỳ chủ trương. Nhưng thời thế đã thay đổi; Trung Quốc đã thóat ra khỏi tình trạng phụ thuộc này  và nay cảm giác đủ mạnh để đề cao trường hợp mình tại Tây Thái Bình Dương. Phát triễn này sẽ làm ngạc nhiên ai đó  hiểu biết lịch sử Trung Quốc hiện đại  và những chuyễn tiếp qua danh vị cường quốc .  Bắc Bình hiện  đang có một khích lệ  họat động với Hoa Thịnh Đốn và Tây Phương  để duy trì tiếp tục tăng trưởng kinh tếvà để giải quyết một dàn trải tăng thêm các lo ngại chung tòan cầu và vùng địa phương, từ bệnh lưu hành tòan quốc  đến thay đổi khí hậu đến  khủng bố. Cùng lúc,  Trung Quốc mong muốn  dễ hiểu  giảm bớt tính cách dễ bị tổn thương về các đe dọa  tiềm thế tương lai từ Hoa Kỳ và các quốc gia khác,  trong khi lại muốn  tăng  ảnh hưởng tòan thể dọc theo ngọai vi biển quan trọng chiến lược. Một khi  quyền hạn và ảnh hưởng  hải ngọai  Tàu tăng gia, quyền lợi ngọai quốc Tàu  nới rộng  và  các nhà  ủng hộ chủ nghĩa Tàu  trở nên khẳng định hơn, lẽ dĩ nhiên Bắc Bình sẽ ít muốn chấp nhận hơn liên hệ không điều kiện quân sự, chính trị, kinh tế và cơ cấu Trung Quốc tin là không thuận lợi và  vô nghĩa lý biệt đãi các cường quốc Tây Phương .   Và Bắc Bình  sẽ lo âu  thêm lên là Hoa Thịnh Đốn  có cơ sẽ dùng lại  áp lực hay vỏ lực,  cố tình  phá hại ngầm  an ninh Tàu di chuyễn đến Tây Thái Bình Dương   và chặt đầu suy thóai tương đối Hoa Kỳ  đang hăm dọa.

     Nhiều nhà quan sát Tàu nay tin rằng yếu kém của Bắc Bình trong qúa khứ  và yêu cầu  của Tàu hợp tác  cùng Hoa Kỳ  và Tây Phương, một cách tổng quát, đã làm cho  Trung Quốc  qúa dàn xếp hay quá thụ động, khi giải quyết  những thách đố  nhận thức  ra theo đúng quyền lợi thiết yếu quốc gia Tàu, từ việc Hoa Kỳ hổ trợ  Đài Loan và  các quốc gia Á châu  tranh luận về  các tuyên bố trên biển ( Đông )  đến việc Hoa Kỳ kiểm sóat chặc chẻ  và các họat động thu thập tình báo dọc theo bờ biển Tàu.  Cái nhìn quốc gia chủ nghĩa này  càng biến đổi sâu đậm  thì lại càng đe dọa biến chánh sách Trung Quốc  lâu ngày “ phát triễn hòa bình” , tụ điểm trên duy trì quan hệ thân thiện với Hoa Kỳ và các cường quốc khác thành một phương thức nhọn bìa  hơn , nhắm vào tích cực phá hại ngầm ảnh hưởng Hoa Kỳ ở  Á Châu .  Cái gọi là khái niệm đường đáy -  bottomline chánh sách ngọai giao của tổng Thống Tàu Tập Cận Bình là một bước tiến lộ rỏ theo chiều hướng này , nhấn mạnh một cách chưa hề thấy  yêu cầu  của Trung Quốc cương quyết đứng vững xử lý các vấn đề lảnh thổ và chủ quyền  ở các biển  Đông Hải và Nam Hải.

        Quan sát những động tĩnh này,  trong lúc  đó  nhiều  nhà quan sát  Mỹ  và ngoọai quốc khác  nhìn thấy những khởi đầu  của một cố gắng to lớn hơn, đào  thải Hoa Kỳ ra khỏi Á Châu,   rồi  thay nó bằng một siêu cường Vùng, có thể ngay cả của toàn cầu nữa.  Khẳng định lớn hơn của Trung Quốc liên hệ đến các tranh chấp  lảnh thổ biển  và các họat động tình báo và kiểm sóat của Hòa Kỳ và Nhật Bổn  dọc theo bờ biển Tàu, được giải thích như là  những thử nghiệm ý chí  của Hoa Kỳ và Đồng minh, mở đầu cho việc tạo dựng  những vùng không được vào - no-go  zones,  cần thiết để Trung Quốc  kiểm sóat Tây Thái Bình Dương.  Ở cái nhìn này, hành động đứng đắn của Hoa Thịnh Đốn là phải làm tỉnh ngộ  Bắc Bình  về nguyện vọng  mình bằng cách  tăng  ưu thế Mỹ, tăng tính cách dễ bị tổn thương  Tàu ở Tây Thái Bình Dương và làm minh bạch  ai là ông chủ , ngay đến  vùng  lảnh thổ nước biển  Tàu,  cách  12 hải lý - nautical miles ( #22 km ) .

     Vấn đề  với nhãn quan này,  ám chỉ  khái niệm “ Phòng vệ Quần Đảo- Archipelagic Defense”  Krepinevich đề nghị  là nó chẩn đóan sai lầm các   cử động Trung Quốc và như thế  làm gia tăng hơn là  giảm bớt  vấn đề nằm phía dưới. Các cố gắng thật sự của Bắc Bình giới hạn hay chấm dứt ưu thế của Hoa Kỳ dọc suốt ngọai vi biển,  được thúc đẩy  bằng tính chưa xác định rỏ , bất ổn và cơ hội chủ nghĩa hơn là một cái nhìn chiến lược to lớn của ưu thế Tàu . Ngày nay , các nhà lảnh đạo Tàu  không cố gắng vẽ ra một cầu tròn ảnh hưởng  xua đuổi , đặc biệt theo ngôn từ   quyền uy cứng rắn : họ cố công giảm bớt tính cách dễ bị tổn thương quá độ  của Tàu  và tăng gia  đòn cân  chính trị,  ngọai giao  và kinh tế  ở sân sau nhà mình.  Như vậy , ít tham vọng hơn  và  trên nhiều phương cách  mục đích dễ hiểu hơn  cho một  cường  quốc lục địa . Nó không đương nhiên đe dọa các quyền lợi thiết yếu của Hoa Kỳ và Đồng  và minh và nó  có thể  hay sẽ phải được xem đúng hiểu biết hơn là năng nổ phòng vệ .

 

    Những khuynh hướng không bền vững được  

 (Mời đọc Phần II, ngày 17/5/2015)