24/12/2015

Da được thành hìnhtừ trong phôi bàocủa lớp ectoderm (phôi bào tiên khởi có 3 lớp: ectoderm, mesoderm và endoderm). Da có 7 phận sự:

1-Che chở bảo vệ chóng mầm bệnh xâm nhập vào thân thể.

2-Cảm giác nóng lạnh, cảm giác vật lý từ không khí thoang thoảng đến hiện vật.

3-Bảo vệ thân nhiệt cho thân thể khi nhiệt độ thay đổi.

4-Kiểm soát qua sự hô hấp khi ẩm ướt hay khô của môi trường không khí bao quanh tránh sự mất nước của cơ thể.

5-Góp phần vào việc dự trử chất béo và nước cho cơ thể.

6-Da có khả năng hấp thụ liều lượng rất nhỏ dưỡng khí (O₂), nitrogen (N₂),carbon dioxide (CO₂) và hấp thu ánh sáng để tổng hợp sinh tố D từ ultraviolet của ánh nắng mặt trời.

7-Ngăn cản sự xâm nhập của nước ngấm qua da.

   Làn da mỏng nhất là mí mắt có độ dầy là 0,5 mm; da tay chân có độ dầy là 2 mm; da lưng có độ dầy là 3 mm.Cơ thể của người lớn có diện tích da độ chừng 1,5-2,0 m²với khoảng 1.000 mối tiếp nhận thần kinh trên da chạy khắp châu thân.

 

Da có 2 lớp,lớp ngoài là epidermis và lớp trong là dermis.

Lớp epidermis có khoảng 30 lớp tế bào.Từ khi lọt lòng làn da của trẻ sơ sinh da có 13 lớp màng tế bào, màng tế bào kết hợp bởi 4 lớp phospholipid. Lớp này rất mỏng không có mạch máu và thần kinh. 

Dermis là kết hợp của những lớp:

- Stratum corneum

- Stratum lucidum (chỉ có ở lòng bàn tay và lòngbàn chân)

- Stratum granulosum

- Stratum spinosum

- Stratum germinativum (stratum basale)

Dermis là lớp dinh dưỡng bởi máu luân lưu qua động mạch và tĩnh mạch cùng hệ thần kinh cả hai hệ thống thần kinh giao cảm (sympathetic) và trực giao cảm (parasympathetic). Khi gây tê trong việc giải phẩu bị tác động của thuốc gây tê ngăn sự truyền dẫn của thần kinh làm mất cảm giác khi dùng lưỡi dao cắt từng lớp da thớ thịt.

 Câu nói lưu truyền trong dân gian “nổi da gà, rợn tóc gáy” diễn tả cảm xúc nhận được truyền đến trung khu thần kinh từlàn da tay chân, mình mẩy lên tận tới đỉnh đầu.Dermis hiện diện toàn bộ thần kinh, tuyến chân lông kết hợp với bắp cơ, mạch máu, hệ bạch huyết và tuyến mồ hôi, tuyến làm dẻo da mịn màn. Cấu tạo đặc biệt là những vùng rậm lông như tóc trên da đầu, móng tay móng chân và các cơ phận khác của cơ thể. Hệ mạch máu và thần kinh mỗi vùng cũng khác nhau.

 Màu da thể hiện bởi chromatophoresở tạilớp dermis sản xuất chất melanintừ tế bào melanocytes. Da trắng thì sự hiện diện ít melanin, nhiều một tí thì da vàng, thêm nữa thì có màu da sậm đỏ, quá nhiều melanin thì da có màu đen hắc. Nên nhân loại có 4 màu da là trắng, vàng, sậm đỏ và đen. Hypodermis kế ngay dưới lớp dermis tích tụkhoảng 50% chất mỡ trong cơ thể.

 Khi bị gaiquít đâm vào da tay làm chảy máu.Gainhọnxuyên lớp  epidermis, thấu basement membrane, xuyên qua chạm tới dermis thì máu đỏ tràn ra vọt đỏ tươi gây đau đớn vì tổn thương dây thần kinh chuyển lên não bộ.

 Khi lớn tuổi thì sự đàn hồi của da kém dần vì sự thoái vị của hệ mạch máu đưa đến lưu lượng máu cung cấp yếu đi theo thời gian tuổi thọ gây màu da trở nên sậm màu. Có trường hợp ung thư da ở người cao niên khi tế bào da có khuynh hướng phát triển ngoài sự kiểm soát điều hòa của cơ thể, và dễ bị thương tích vì lớp da bị thoái vị theo thời gian.

 Những bệnh liên đới đến da như bệnh tiểu đường, bệnh giang mai, bệnh cùi và nhiều loại vi trùng (bacteria) gây bệnh khác. Tác động của dị ứng (allergy) làm sưng da nên cần dùng thuốc trợ lực giúp bạch huyết cầu chống đỡ. Nhiều loại vi khuẩn (virus) cũng gây hiện tượng bệnh ngoài da, điển hình là HIV tác động vào T₄của bạch huyết nhưng gây từng đốm trắng khô gọi là kaposi không trị được.Biến dưỡng những cơ phận là tim, gan tỳ, phế, thận trong cơ thể được biểu hiện rõ trên làn da.Khi tiếp xúc nhau thoáng qua diện mạo của làn da giúp biết ngay sức khỏe của người ấy, y học hay gọi danh từ gerneral appearance.  

 Y khoa có bác sĩ chuyên về da (dermatologist). Có cả ngành chuyên giải phẩu thẩm mỹ dùng dao cắt xén độn vùng da mặt, tay… Có trường hợp chích những chất nhân tạo,tiêu biểulà chất silicon làm đẹp da căn phồng xinh tươi trong một thời gian, mà không đoán được tương lai đến mấy năm sau da bị biến dạng sần xù nhăn nhó u nần trông thật khó coi, điển hình có một minh tinh màn bạc rất nổi tiếng ở Sài Gòn từ giữa thập niên 1950 thì giờ đây phải xa lánh mọi người vì làn da bị biến đổi trông thật xấu xí vô cùng.

 Vậy nên tham khảo với bác sĩ về da thật tường tận khi dùng thuốc gây hậu quả không lườngtrước trên làn da của mình. Bất cứ loại thuốc nào đều đã được thí nghiệm và kiểm chứng kỹ lưỡng rồi mới đưa ra thị trường. Thế mà vì mục đích thương mãi nên đành che lấp “sự thật” gây nên hậu quả không tốt cho người dùng khi vỡ lẽ ra thì việc đã rồi.

 Nên giữ dinh dưỡng cơ thể đều hòa từ nguồn thực phẩm thiên nhiên căn bản giúp sức khỏe tốt cho cơ thể. Sinh tố A, C, D, E giúp cho làn da tươi đẹp.Da rất cần ánh sáng mặt trời nên khuyên cần ra nắng 2 lần mỗi tuần, mỗi lần 15 phút là đủ số lượng ultraviolet cần thiết cho da tạo nên sinh tố D dùng trong cơ thể. Nhân viên làm việc công xưởng không thể ra nắng thì cần phải dùng thực phẩm dồi dào sinh tố D như dầu cá, ngũ cốc, rong biển, sữa tươi…    

 Trong ca dao Việt Nam còn mãi lưu truyền những câu thơ lục bát nói về làn da của phái đẹp:

-Thấy em da trắng muốn kề,

Dung nhan tươiđẹpmuốnvề cùngem.

- Nhác trông em quá có duyên,

Má lúm đồng tiền da trắng phau phau.

-Hỡi em da trắng tóc dài,

Anh đây chờ đợi cả hai năm rồi.

 Hai câu thơ 21 và 22 trong tập thơ Kiều rất nổi tiếng của đại thi hào Nguyễn Dutỏ rõ tôn vinh vẻ đẹp phái nữ qua làn da:

Hoa cười, ngọc thốt đoan trang,

Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da. 

 

BS Trần Văn Diên ngày 21/12/2015