26/4/2015
|
Khi nào Việt Nam nuôi dế làm thịt bíp tết , bánh mì kẹp burger ?
G S Tôn Thất Trình
|
Ngành công nghệ thực phẩm dế - cricket food industries không phải thóat thai từ lễ hiện thân của Chúa Giê Su tự nhiên và tập thể về thay đổi khẩu vị đâu. Mà từ hai xúc tác . Một xúc tác là từ báo cáo của Lương Nông Quốc tế - FAO năm 2013 về khai sinh Nước Chấm Đắng Dế - Critter Bitters gồm dế thuần túy, pha trộn cùng va ni, ca cao , hạnh nhân nướng. Xúc tác thứ hai nhờ chuyện kể phỏng vấn nhà côn trùng sinh học Hòa Lan tên là Marcel Dicke, đã được nghe 1. 2 triệu lần trên đường dây trực tuyến. Theo Dicke , dân số thế giới gia tăng có nghĩa không những là thêm miệng nuôi ăn, mà còn phải thêm nhiều protêin, vì chưng khi dân gian giàu có thêm, họ lại thích ăn thêm thịt. Rồi phải suy xét đến khía cạnh kinh tế của vấn đề . Dicke nói : nếu bạn dùng 10 kí- kilogram thực phẩm gia súc, bạn có một kí thịt bò. Nhưng bạn lại có đến 9 kí thịt châu chấu ! Nếu bạn là một doanh nhân, thế thì bạn phải làm gì rồi .
Ở Hoa Kỳ, cả hai sự cố nổi sóng trên một nền văn hóa thực phẩm, càng ngày càng tự hiểu biết, dù không luôn luôn sát thực tế khoa học ; một do các kẻ làm khuynh hướng sạch không chứa gluten chuyên ăn kiêng đồ cổ sinh nhiều protêin, và các tay ăn uống địa phương ý thức môi sinh ; xuyên qua một văn hóa mới chớm nở tràn đầy nhũng thanh niên lý tưởng. Theo David Gracer, người cung cấp các côn trùng động vật chân đốt - arthropods xa lạ cho hảng “Tiệm Cổ phần Nhỏ bé Các Chiến Lược Thực phẩm - Smallstock Food Strategies” , thế hệ thanh niên Hoa Kỳ này đi vào đường thêm nhiều hiểu biết hơn là cách đây 30 - 40 năm.
Sau đây là 6 trong số vài tá hảng bán thực phẩm dế mới thiết lập cách đây vài ba năm; mọi hảng đều dấu diếm côn trùng trong sản phẩm quen thuộc: ( xem hình kèm )
* thanh protein Exo protêin bar , giá 2.99 $, chứa hột ca cao, va ni gồi xanh dương- blueberry vanilla, quế táo tây - apple cinnamon, bơ đậu phụng ( lạc ), và thạch - jelly
* Bánh ngọt hơi đắng - Bitty cookies , gía 9.99$ chứa gừng cam, cardamon sô cô la . cục sô cô la
* Bánh quy dòn cric kơ - Crickers crackers ,gía 8$ , chứa tỏi ỏai hương - rosemary, muối biển cổ điễn
* Hột Ngũ cốc Gặm châu chấu - Hopper Crunch Granola, gía 10$, chứa cơm dừa nướng, gồi mân việt - cranberry và hạnh nhân, ca cao và ớt cayenne
* Nước chấm Dế Đắng - Critter Bitter , giá chưa biết, chứa dế thuần túy, va ni, ca cao, hạnh nhân nướng .
* Bột nông trang Thiên Niên kế tiếp - Next Millenium Farms Flour, gía 15 $, chứa thành phần thông thường, hửu cơ không có gluten, hửu cơ .443333333
Các quốc gia trên thế giới thích nhậu côn trùng nào ?
Theo Lương Nông Quốc tế - FAO, ít nhất là 2 tỉ người trên thế giới ăn sâu bọ, côn trùng- insects thường xuyên. Trên phương diện dinh dưỡng, không ai hơn chúng: sâu bọ rất cao protêin, sinh tố, khóang chất , sợi và chất béo “tốt” . Hơn 2000 lòai- species trong số 1 triệu lòai định danh , đã được sử dụng làm thực phẩm và sẽ nhiều thêm hơn nữa nếu số lòai định danh tăng thêm. Nhiều nhất là bọ cánh cứng - beetles , sâu bướm - caterpillars , ong- ong mật và kiến - wasps, bees, ants , châu chấu và dế- grasshoppers and crickets, mối - termites, rệp chánh cống - true bugs v.v… Dân Thái Lan rất thích châu chấu rang . Dân Nam Phi rất thích nhai sâu bướm. Từ nhiều thế kỷ dân Mễ tây Cơ - Mexico thích ăn trứng của rệp lội bằng lưng- back- swimming bugs Ahuahutle. Dân Việt thích ăn nhộng dâu tằm ,đuông dừa nước, cà cuống ( rệp nước rất to và nước bộ sinh dục cà cuống , nay đã tổng hợp được ) , … nhưng chúng tôi chưa nghe nói đến nuôi dế làm thịt bíp tết như ở Bắc Mỹ ngày nay.
Theo Yde Jongen, nhà côn trùng học Viện đại học Wageningen University, HoàLan, thì Ấn Độ , Trung Quốc, Mễ Tây Cơ, Nhật, Ca Mê Run, Thái Lan kiểm kê nay đã ăn hơn 100 lòai côn trùng. Brasil, Úc Châu , Inđônêxia , Mã lai Á , Tân Ghi Nê, Madagascar … đã ăn từ 26- 100 lòai . Việt Nam , Ý Đại Lợi, Phi Luật Tân , Tích Lan v.v... từ 6-25 lòai . Ít ăn nhất, từ 1-5 lòai là Hoa Kỳ, Pháp, Tây Ban Nha, Căm Bốt, Bangladesh, các nước Trung Đông Ả Rập v.v....
Nuôi dế lấy thịt ăn
Dế nuôi ở Hoa Kỳ ngày nay là dế nhà - house crickets, tên la tinh là Acheta domestica ngành - phylum Arthropoda , lớp- class Insecta, bộ -order Orthoptera , họ -family Gryllidae , tông- genus Acheta và lòai-species domestica . Dế nhà trông rất giống bà con nó là Châu chấu - grasshopper . Nhưng có thể phân biệt là ở dế thông thường chỉ có 3 khối xương cổ chân - tarsal ( mắt cá chân - ankle ) chia đốt các khúc đọan thân thể và châu chấu thì không có. Con dế đực thường nhỏ hơn dế cái , trông có vẽ mập mạp hơn dế đực. Cả cái lẫn đực đều có cánh nằm trên bụng và ngắn khi so cùng châu chấu thường lệ. Dế đực vào đêm thường kêu rền rĩ, cố gắng hút dẫn dế cái . Dù rằng cả châu chấu lẫn dế đều có tiếng kêu, nhưng tiếng dế kêu cao hơn nhiều. Dế hay lẽn vào nhà đặc biệt nhà bếp hay tiệm ăn, vì đây là nơi chúng tìm ra thức ăn rơi rãi nhiều miếng , nhiều cục.
Đầu năm 2015, hảng Nông trang Dế - Cricket Farm ở thị trấn Younstown bang Ohio là hảng nuôi dế làm thực phẩm đầu tiên ở Hoa Kỳ . Nguyên là một nông trại hợp tác xã rau cải, kho hàng thu gọn sau lưng một chỗ đậu xe, rộng 5000 bộ Anh - square foot ( # 46450000 cm2, 4 645 m2 ) . Hai lều đen chứa đầy hộp plastic nuôi dế con , hết sức nóng nực nhiệt độ là 90 độ F ( # 32 độ C) và ẩm độ 90%. Lều chứa đến 3- 4 triệu con dế con. Sẽ sản xuất 3 000 cân Anh thịt dế hay 750 cân bột protêin dế . Cứ 7 tuần lễ một là nông trang Big Cricket thu họach dế trưởng thành, sản lượng hàng năm là 60 000 cân Anh . Sản lượng hàng năm Nông trang Next Millenium Farms còn lớn hơn nữa , đến 300 000 cân . Hiện nay FDA và bang Ohio , đơn giản đòi hỏi một bảo đảm là dế làm thực phẩm do nông trang sản xuất thay vì bắt dế hoang dã để tránh các ô nhiễm của thuốc sát trùng hay các vô ý không chủ định . USDA cũng không dự tính thanh tra các nông trang nuôi dế, trừ phi xảy ra các vấn đề y tế nghiêm trọng hay khi họ bắt đầu có sản lựơng tương đương thịt bò hay các súc vật khác . Còn lâu mới đến mức đó: vì sản luợng thịt bò dân Mỹ ăn, nay là 26 tỉ cân Anh mỗi năm .
Dù rằng dế không truyền các bệnh như bệnh bò điên- mad cow disease hay cúm heo - swine flu , dế cũng đau bệnh và đây là điều nguy hiểm cho các nông trang nuôi dế. Big Cricket Farms lựa chọn giống dế nhà Châu âu vì mùi vị và hình dạng dinh dưỡng . Nhưng lòai giống này lại dễ mắc phai bênh virus làm tê liêt dế, có khi giết chết đến 95 % dế nuôi. Một virus khác là picornavirus có lẽ làm dế chết dần ở Big Cricket . Cho nên hảng này đã phải chuyễn qua một lòai chịu đựng bệnh giỏi hơn : lòai dế nhà nhiệt đới - tropical house cricket, tên la tinh là Gryllodes sigilatus . Hảng cũng đang dự tính làm một phòng nhận trứng hay dế có ánh sáng cực tím giết chết virus.
Dế mèn phiêu lưu ký của Tô Hòai là dế hoang dã , không biết thuộc lòai nào . Dế- pet insect thường được con em Việt Nam ( trong đó có chúng tôi thời niên thiếu ở Quảng Trị ) và Trung Quốc nuôi đế chúng đánh nhau.
( Chiếu theo Brooke Borel ,Popular Science số tháng 5- 2015 và biên tạp viên Wikipedia 21 tháng giêng năm 2014 )
( Irvine, Nam Ca Li - Hoa Kỳ ngày 21 tháng tư năm 2015 )
