14/1/2016
Y học thường thức – Bác sĩ Trần Văn Diên
|
Tuổi trưởng thành là tuổi thành niên. Tuổi chưa trưởng thành được xem là tuổi vị thành niên. Từ khi hài nhi chào đời được mẹ cha thương yêu nuôi dưỡng đến lúc thành niên trưởng thành về mặt sinh lý là đến tuổi mà cơ thể có khả năng sinh sản. Trong xã hội người trưởng thành gắn liền với khái niệm xã hội và pháp lý. Một người lớn về mặt pháp lý là người ở tuổi trưởng thành, có khả năng tự nuôi sống bản thân và biết chịu trách nhiệm với bản thân.Xét về cơ thể học và sinh lý học thì tuổi trưởng thành được quyết định bởi tuổi dậy thì với các dấu hiệu sinh dục như xuất tinh ở nam giới và kinh nguyệt ở nữ giới.
Khi tôi làm việc tại phòng mạch riêng ở Fresno thuộc miền trung đông của tiểu bang California từ năm 1994. Tôi còn nhớ rất rõ có một nam bệnh nhân người Lào thuộc dân tộc Hmong tuổi 30 có mười đứa con. Và một nữ bệnh nhân cũng người Hmong trẻtuổi mặt tươi rói nhìn thoáng qua cở tuổi dậy thì có 5 người con khi xem kỷ bằng lái xe mới hết nghi ngờ cô bệnh nhân nầy tuổi đúng 18, đúng với câu hát dân ca ViệtNam “Lấy chồng từ thuở 13 đến năm 18 thiếp đà 5 con”. Một nam bệnh nhân khác cũng người gốc Hmong trả lời tờ khai bệnh lý là đã lập gia đình nhìn thoáng qua rất non trẻ nhìn năm sinh thì có 15. Rõ ra người Hmong có tục lệ lập gia đình ngay khi cơ quan sinh dụcvừa phát triển.
Hiện nay ở các nước phát triển công nhận cơ thể dậy thì thường bắt đầu ở độ tuổi 10 hay 11 tuổi ở nữ và 12 hay 13 tuổi ở nam, tuy vậy điều này cũng còn tùy thuộc ở từng người.Về mặt pháp lý, người lớn có nghĩa là người có trách nhiệmký tên vào một hợp đồng. Người lớn về mặt pháp lý còn liên quan tới quyền hạn, nghĩa vụ và trách nhiệm, ví dụ như trách nhiệm tài chính, quyền kết hôn, bầu cử, việc làm, phục vụ quân đội......
Tuổi trưởng thành về mặt pháp lý được xem bắt đầu từ khoảng 16-21 tuổi, tùy theo quốc gia. Một vài nền văn hóa ở châu Phi định nghĩa người lớn bắt đầu ở tuổi 13.Hầu như trên khắp thế giới, tuổi trưởng thành về mặt pháp lý là tuổi 18. Tại Hoa Kỳ khi trai gái đến 18 tuổi thì mọi việc làm cha mẹkhông có trách nhiệm về pháp lý nữa. Theo tường trình của WHO thì nước Scotlandlà 16 tuổi. Số tuổi trưởng thành 19 ở British Columbia, New Brunswick, Newfoundland, Labrador, Northwest Territories, Nova Scotia, Nunavut, Yukon Territory,Canada,NebraskaAlabama ở Hoa Kỳ, và Hàn Quốc.Ở Indonesia và Nhật Bảnlà 20 tuổi…
Sự phát triển của cơ thể liên tục từ lúc hài nhi mới chào đời theo không gian 3 chiều. Nguồn cung cấp dưỡng chất trong khẩu phần hàng ngày từ thực phẩm có nguồn gốc từ nông nghiệp giúp hoàn thiện chế độ dinh dưỡng cho tuổi trưởng thành. Nhớ từ xa xưa loài người tồn tại chủ yếu là nông phẩm cùng những động vật hoang từ nguồn nước là thủy sản cùng những động vật hoang trên rừng. Sinh lý biến dưỡng không ngừng phát triển từng tuổi tác từ trẻ đến trưởng thành, trung niên, lão thành khi bưới vào tuổi thọ… theo chu kỳ đời sống.
Ở người trưởng thành, cơ thể đã đạt được sự ổn định về thể chất, đồng thời lại bận rộn với việc chăm sóc gia đình và đảm nhận công việc ngoài xã hội. Chính vì vậy việc chăm sóc sức khoẻ bản thân, cụ thể là chế độ dinh dưỡng thường bị xếp ở vai trò thứ yếu trong các mối bận tâm hàng ngày.Theo khuyến cáo từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO World Health Organization), thức ăn hợp lý cho người trưởng thành cần cung cấp đủ các chất dinh dưỡng đa lượng với tỷ lệ:
* 50-70% chất đường bột, *15-20% chất đạm và *15-30% chất béo.Đồng thời, việc bổ sung nhóm dinh dưỡng tuy không sinh năng lượng, nhưng cũng không kém phần quan trọng cho cơ thể. Nhóm này gồm có những sinh tố là chất hữu cơ thiết yếu cho các phản ứng sinh hóa của tế bào và kim loại hữu cơ thiên nhiêncần thiết cho xương, răng cũng như tham gia vào hoạt động của kích thích tố, phân hóa tố (enzyme). Do đó, để đảm bảo duy trì các hoạt động biến dưỡng, mỗi ngày cơ thể người trưởng thành cần được cung cấp số lượng không nhỏ các thành phần thuộc nhóm dinh dưỡng vi lượng như:
* 5.000 IU vitamin A, *400 IU vitamin D, *30 IU vitamin E, *15mg kẽm dưới dạng hữu, *1.000mg Calcium dưới dạng hữu cơ…..
Nhớ là bao tử không dùng chất kẻm từ mỏ kẻm mà kẻm hiện diện trong thực vật, cũng như bao tử không thể dùng calcium từ đá vôi mà điển hình bao tử có thể hấp thụ rau giấp cá có chất biến dưỡng oxalate calcium.Năm 1973, khi làm thí nghiệm trong phòng thực tập môn thực vật năm thứ nhất Khoa Học Sài Gòn, tôi đã nhộm gram cuống rau giấp để xem chất oxalate calcium qua kính hiển vi, ăn rau giấp cá là cung cấp cho cơ thể chất calcium từ chất oxalate calcium hiện diện ngay trong cuống rau giấp cá.
Thế nhưng, thói quen ăn uống thường ngày của người trưởng thành thường chỉ nhằm đáp ứng nhu cầu năng lượng, mà không chú trọng đến thành phần và tỷ lệ dưỡng chất trong bữa ăn. Việc duy trì thói quen ấy trong thời gian dài chính là nguyên nhân cho tình trạng mất cân bằng dinh dưỡng là nguyên nhân của hầu hết các vấn đề về sức khoẻ như suy giảm sức đề kháng, béo phì, tim mạch……
Để khắc phục tình trạng trên, lứa tuổi này cần chú ý lựa chọn sao cho thực đơn hàng ngày đáp ứng được 2 tiêu chí quan trọng:
- Cân bằng giữa các nhóm thực phẩm sao cho phù hợp với nhu cầu năng lượng và tỷ lệ các chất vi lượng đạt mức cân bằng.
- Đảm bảo đa dạng và điều độ cách loại thực phẩm trong mỗi nhóm, giúp cơ thể nhận được đầy đủ dưỡng chất thiết yếu mà không thừa hoặc thiếu thành phần nào dẫn đến tình trạng mất cân bằng dinh dưỡng.
Ai cũng mong muốn có được sức khoẻ tốt để làm nền tảng cho mọi hoạt động khác. Song, sự bận rộn của cuộc sống hiện đại đôi khi lại trở thành rào cản cho việc “cân đo đong đầy” thực đơn mỗi ngày. Do đó, việc cung cấp thêm các thành phần dưỡng chất còn thiếu hụt trong khẩu phần hàng ngày, thông qua các loại thực phẩm bổ sung dinh dưỡng có nguồn gốc từ những sản phẩm gieo trồng hữu cơ là một giải pháp để hoàn thiện chế độ dinh dưỡng cần thiết. Đó cũng chính là một thành tố quan trọng cho sức khoẻ lâu dài.
Qua bao sóng gió bên đời cuối cùng người ta lựa chọn lại là người mang lại cho nhau cảm giác bình yên. Yêu có yêu, nhung nhớ có nhung nhớ, chẳng qua cái thương cái nhớ của tuổi trưởng thành sẽ bớt mặn mà đi một chút mà thôi.Khi yêu nhau sẽ có chút nhạt nhẽo, lại thực tế vô cùng, nụ hôn cũng… Nhưng có sao đâu, ai rồi chẳng giống ai, rồi cũng sẽ đến và rồi sẽ qua cái tuổi xuân thì yêu đương sớm tối. Suy cho cùng lại là sự biến đổi khác của tình yêu, dần dà việc chấp nhận trở thành thói quen. Đến lúc thói quen trở nên khó buông bỏ thì tình yêu lúc đó đã sớm chín muồi.Chỉ cần chịu đựng nổi cái mặt xấu của nhau, không cần nhiều lời mà hiểu nhau qua từng cử chỉ. Vì đã lớn, tự bản thân phải lo lắng cho bản thân. Cũng bởi vì đã lớn vấn đế cơm áo gạo tiền lại là cả một vấn đề đè nặng không chỉ một người mà là của cả hai. Cái vấn đề thực ra là khó nói nhưng là không nói không được. Là đàn bà ai chẳng muốn tìm cho mình một ông chồng hoàn hảo, vừa đủ yêu thương lại vừa đủ năng lực lo cho cuộc sống của mình. Phải! ai chẳng muốn, chỉ là muốn có khó tìm. Khi mới yêu, cảm thấy cái gì cũng tốt cũng đẹp, yêu hơn chút nữa xấu đẹp hóa thân quen, hóa điều thành hiển nhiên rồi chịu đựng nhau, nâng đỡ nhau mà sống.
Chẳng cần phải mỗi ngày kề cận mà dành thời gian nghĩ về nhau, nương tựa vào nhau và cùng có nhau qua chông gai bão táp cuộc đời vì sống đâu phải chỉ cần có tình yêu là đủ. Không phải cứ ốm đau là thuốc thang mang tới, ép ăn ép uống. Không phải chào nhau mỗi sáng rồi chúc ngủ ngon mỗi tối. Không phải cứ phải có hoa ngày lễ, quà ngày tình nhân ngày 14 tháng 2 dương lịch hằng năm tại Hoa Kỳ mà nhiều nước cũng hưởng ứng theo tục lệ thường niên.
BS Trần Văn Diên ngày 08/01/2016