20/8/2015
Mí mắt sụp một bên
Y học thường thức – Bác sĩ Trần Văn Diên
|
Bác sĩ Johann F. Horner (1831-1886), hành nghề nhãn khoa tại Thụy Sĩ, trong quá trình phụng sự đời sống, vị bác sĩ này lưu lại cho hậu thế một danh từ mãi nằm trong sách vở y học là Horner’s Syndrome. Horner’s Syndrome nghĩa là gì? Là triệu chứng mà phái nam gặp nhiều hơn nữ giới. Khi nhìn thoáng qua gương mặt của một người tuổi trên 40 thì thấy hai mí mắt không đều nhau:
1- Ptosis: sụp một bên mí mắt, nhẹ hoặc nặng, thông thường cho là nhiểm gió, trúng phong.
2- Miosis: tròng con ngươi mí mắt sụp khép lại không hoàn toàn khi ánh sáng rọi vào.
3- Anhydrosis: mồ hôi trên mí mắt và lệ rơi bên mí mắt sụp hiện diện ít hơn hay rất ít, vậy chờ khi có chuyện buồn vui thì sẽ rõ.
Trong quá trình hành nghề của bác sĩ Horner đã thâu thập kiến thức về cơ thể, thần kinh, sinh lý, bệnh học được y khoa khắp nơi ghi nhớ mãi danh từ Horner’s Syndrome. Một người qua tuổi trung niên, sớm mai thức dậy nhìn vào gương, cầm chiếc lược gở mái tóc rối, thì thấy một mí mắt sụp xuống, vôi buông rơi chiếc lược đang cầm trên tay, mặt mày tái xanh! Bình tĩnh lại đi bạn, không sao đâu, vội đến phòng châm cứu, nhờ phương pháp siêu âm, hay chạy nhanh lại trung tâm giải phẩu thẫm mỹ nhờ chỉnh lại hai mí mắt cho đều nhau thì tiền mất tật mang đấy!
Cơ thể cấu tạo nên do sự kết hợp hài hòa của xương, cơ, hệ thần kinh, nội tạng, da, sụn... Sự biến dưỡng liên đới trong cơ thể điều hành bởi hệ thần kinh chánh automatic nervous system (ANS), ANS chia ra 2 nhóm là:
a- Sympathetic Nervous System SNS, và
b- Parasympathetic Nervous System PNS.
Bác sĩ Horner giải thích rằng ngày qua tháng lại dòng lưu chất của ANS ở vùng cổ, gọi là Cervical Sympathetic Nerve Trunk CSNT (cervical là vùng cổ) gián đoạn một phần, yếu đi một ít hay thoái hóa (teo dần) ở một bên của cơ thể:
A- Hình dáng và chuyển động vòng cơ của mí mắt kiểm soát bởi đôi thần kinh số 5 (Cranial Nerve 5 CN5), xuất phát từ não bộ (brain), CN5 vừa là thần kinh vận động bắp cơ vừa là thần kinh tiếp nhận cảm giác, CN5 đi vào SNS gắn kết với CSNT.
B- Tròng con ngươi của mắt khép lại được kiểm soát bởi SNS, mở ra kiểm soát bởi PNS. Khi một mí mắt bị sụp một bên thì con ngươi của mắt đó không khép kín hoàn toàn khi chúng ta rọi đèn vào. Bác sĩ Horner cho rằng vì SNS nằm trong chuổi CSNT lúc tuổi đà xế bóng bắt đầu suy nhược.
C- Tuyến mồ hôi và tuyến lệ được điều hành bởi SNS. Khi mắt bị sụp thì tuyến lệ và tuyến mồ hôi hoạt động kém dần, có khi không còn một giọt lệ. Lúc này SNS đồng hành với CSNT.
Bác sĩ Horner còn giải thích thêm khi bị tai nạn ở vùng cổ thì có thêm cơ hội bị triệu chứng Horner. Quả thật, có 1 bạn học cùng lớp với tôi 3 năm ở trường trung học Nông Lâm Súc Cần Thơ (1970-1973), sinh năm 1954, hiện đang sống tại Hoa Kỳ, bạn này bị 1 viên đạn vô tình xuyên từ sau ót trổ ra giữa trán năm 1972, hiện nay bạn ấy đang có triệu chứng bệnh Horner. Còn một bạn khác sinh năm 1950 đang ở Hungtington Beach California có triệu chứng Horner. Bạn nầy chưa hề bị tai nạn.
Y khoa hoàn toàn đồng ý với bác sĩ Jonhan F. Horner. Hãy giải thích cho bệnh nhân triệu chứng Horner cứ bình an mà vui sống không nên dùng bất cứ phương pháp trị liệu nào hết.
BS Trần Văn Diên, Texas USA ngày 02/08/2015
Học Sinh Công Thôn 1970/1973 NLS Cần Thơ
