Cá hồi sửa đổi di truyền được FDA chấp thuận cho tiêu thụ ở Hoa Kỳ
G S Tôn thất Trình
Trong hai chục năm qua, Cơ quan Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ- the Food and Drug Administration , FDA các sản phẩm nông nghiệp dịch bản sửa đổi di truyền - genetically modified gồm bông vải, bắp- ngô, đậu nành - đổ tương, củ cải đường, táo- pom, bí đao , khoai tây và đu đủ đã được FDA chấp thuận cho dân Mỹ tiêu thụ. Nhưng giữa tháng 11 năm 2015, FDA tuyên bố chấp thuận cho cá hồi hảng AquAdvantage bang Massachusetts phát triễn được phép tiêu thụ . Đây là cá hồi dùng hormon tăng trưởng từ cá hồi Chinook salmon và một gen ( gene ) từ lòai cá đại dương giống như con luơn -eel like, bán ra thị trường kích thước gấp đôi cá hồi khác . Đây cũng là động vật công nghệ di truyền lần đầu tiên được bán ra cho dân Hoa Kỳ tiêu thụ . Xếp lọai , mô tả .. cá hồi -salmon, saumon, cá mè ( và cũng dịch ở tự điển tiếng Việt là cá hồi ) - trout, truite quốc tế đã được đăng tải rất đầy đủ ở Wikipedia ngày 29 tháng chín năm 2015 cũng bằng tiếng Việt. Chỉ cần nhắc lại là nuôi cá hồi hòan tòan nước ngọt ( không cần giai đoạn phải sống ở nước mặn ) đã được du nhập vào ngành nuôi cá ở Lào và vùng cao Việt Nam ( nơi nào ?) , với các giống cá hồi Phần Lan hay nguồn gốc sông Danube ( ? ), nhưng còn có thể tuyễn chọn thêm các giống( như cá hồi coho nguồn gốc Thái Bình Dương … ) , lai hay không , nguồn gốc Đài Loan, Ấn Độ, Trung Quốc ( đã du nhập phát triễn ở Tân Tây Lan, Úc Châu . Đặc biêt là nuôi các giống cá hồi Đại Tây Dương trong hệ thống hồ - bể cạn kín to lớn- large close containment systems, kiểu Canada hay bang Washington - Hoa Kỳ , kiểm sóat hòan tòan môi trường, Phần Lan đang bắt chước ? Theo Liên Hiệp Quốc năm 1980, thế giới chỉ sản xuất đựợc 500O tấn cá hồi nuôi , nhưng năm 2012 sản xuất trên 2 triệu trấn. Nhắc lại là năm 1976 , cả nước Việt Nam chỉ nuôi trồng 59 000 tấn thủy hải sản ; năm 1980 lên đến 180 000 tấn; năm 2012 là 3.15 triệu tấn, hơn hẳn đánh bắt năm đó chỉ là 2.2 triệu tấn. ( Theo Dõi Bóng dáng Quê Hương Việt Nam tập I, Ca Li- Hoa Kỳ 2015, bài về tỉnh Kiên Giang trang 281)
Quyết định FDA mất nhiều thời gian mới ra đời, trong khi hảng AquaBounty đã làm ra cá hồi sửa đổi di truyền-GE từ thập niên 1990, gọi đây là “ lọai cá hồi bền vững nhất thế giới” và các nhà chống đối lại gọi đó là “cá ma quỉ - Frankeinstein fish” . FDA nói rằng:” Dữ liệu chứng minh là các genes nhét vào, vẫn duy trì mãi qua nhiều thế hệ cá; và ăn cá hồi GE này vẫn an tòan cho con người và các động vật; cách sửa đổi di truyền cũng an tòan cho cá , và cá hồi này đã thỏa mãn đúng theo tuyên bố của kẻ hổ trợ là nó tăng trưởng mau lẹ hơn.
Phản ứng quyết định FDA cũng thật là mau lẹ và đa dạng.Tổ chức Công nghệ Kỷ Sinh ngợi khen quyết định cho rằng : kỷ sinh động vật có thể cải thiện súc vật, hầu đòi hỏi ít thực phẩm hơn, sản xuất nhiều protêin hơn, và gia giảm ảnh hưởng môi trường , trong khi đó vẫn tăng cường thêm sức khỏe động vật và phúc lợi. Vài nhóm Môi sinh tấn công quyết định, kể ra những bỏ phiếu cho thấy đa số công dân Hoa Kỳ chống đối cá hồi công nghệ di truyền, lưu ý là các hảng bán tạp hóa như Whole Foods và Target cam kết không bán cá hồi sửa dổi di truyền. Các nhóm cảnh báo là cá sửa đổi di truyền có thể trốn thoát ra khỏi nông trại , có tiềm năng làm hiểm nguy cho cá hoang dã, đã chịu nhiều đe dọa nghiêm trọng như mất nơi sinh sống vì thay đổi các đập thủy điện và khí hậu gây nên .
Cá hồi GE không làm gì giúp cho nơi sinh sống hay gíup giải quyết các vấn đề này cả . Tùy thuộc cách nào cá hồi GE được sản xuất , lại có thể biểu hiện một đe dọa mới cho các đàn cá hoang dã không khác gì các nông trại cá hồi hiện hửu , theo lời Joseph Bogaard , giám đốc phong trào “ Hãy Cứu Cá hồi Hoang dã” căn cứ tại thành phố Seattle. Pete Knutson, thành viên của Ủy Ban Cá hồi Tráng kiện- Puget Sound Salmon Commission, tuyên bố truyền đi ở các bài bản “ Các Bạn Đất Lành - Friends of the Earth” : Dân Hoa Kỳ sẽ ăn cá hồi tổng hợp, nghĩ rằng sẽ nhận các lợi lộc dinh dưỡng của cá hồi hoang dã.
Vài nhà khoa học thốt ra những chấp thuận dè dặt, nêu lên nạn thiếu thốn thực phẩm tiềm năng tương lai; sự kiện là thực phẩm thay đổi di truyền đã được đổi thay đến một mức nào qua nhiều thế hệ nông nghiệp rồi , cũng như các thận trọng AquaBounty đã hứa hẹn sẽ thiết đặt tại chỗ. Ít nhất là một phái đoàn các chức quyền bầu ra của bang Alaska, nơi ngành câu cá hồi là khẩn thiết cho văn hóa và kinh tế, tỏ bày không chấp thuận to tiếng và thống nhất . Thựơng Nghị sĩ Hoa Kỳ Lisa Murkowski nói : tôi tái mặt về tuyên bố của FDA chấp thuận “ cá hồi ” công nghệ di truyền vì nó có vẽ là thí nghiệm khoa học , hơn là cá hay thực phẩm.” Gật đầu về tranh luận xa hơn cá hồi , Murkowski lưu ý là bà đã đưa ra luật lệ đòi hỏi phải ghi nhãn hiệu - label cá này để bảo đảm là dân Hoa Kỳ biết rỏ mình ăn cái gì” .
Hiện nay , không có luật liên bang nào đòi hỏi cá hồi hay các thực phẩm khác công nghệ di truyền, phải ghi nhãn hiệu, dù rằng đã có áp lực cho một hệ thống như thế , và các tiệm tỉ như Whole Foods đã bắt đầu thiết lập hệ thống riêng cho mình.
Song song với vụ chấp thuận cá hồi AquAdvantage, FDA còn tuyên bố soạn thảo chỉ dẫn cho một hệ thống thiện nguyện làm nhãn hiệu , FDA nói rằng các nhà chế tạo có thể sử dụng xác định các thực phẩm sửa đổi di truyền . Bà Felicia Billingslea giám đốc Ban Nhãn hiệu và Tiêu chuẩn FDA nói ở một tuyên ngôn là ý kiến này viết ra cốt làm cho người tiêu thụ dễ dàng biết rỏ là một thực phẩm đã sản xuất có dùng công nghệ di truyền hay không. Quyết định cá hồi này là một thắng cuộc chánh yếu cho AquaBounty Technologies. Công ty đã tạo ra cá hồi GE từ cá hồi Đại Tây Dương , bằng cách thêm vào một hormon tăng trưởng từ cá hồi Chinook Thái Bình Dương và một gene từ một con cá tên gọi là cá nheo đại dương - ocean pout giúp cho cá tăng trưởng mau hơn. AquaBounty nói là đã làm cho cá mới bất thụ - infertile hầu làm bớt lo ngại là cá mới sẽ sinh sản tương tác - interbred với cá hoang dã . Hơn nữa, công ty nói rằng FDA “đòi hỏi cá mới phải được nuôi trong các hồ bể cạn chứa đựng đóng kín ở đất liền, giảm thêm bất cứ tiềm năng ảnh hưởng nào trên các đàn cá hoang dã.
Đến nay cá hồi mới chỉ nuôi ở các cơ sở Panama và Canada và cần nhiều năm nữa mới đến tay dân tiêu thụ Hoa Kỳ. Trên trang web , AquaBounty cũng ghi lại lời tuyên bố trên báo Toronto Star của Michele Henry , người viết về Thực phẩm cho AquAdvantage từ năm 2014, là thịt cá ngon tuyệt , ăn mềm như bơ , nhẹ nhàng và nhiều nước . Nghĩa là đúng y hệt cá hồi Đại Tây Dương.
( Irvine, Nam Ca Li ngày 25 tháng 11 năm 2015)
