29/11/2015

Bài học cho cạnh tranh tiến bộ giữa các vùng Sài Gòn và Hà Nội :

 h

 
 Từ mấy chục năm, Thành phố Thiên Thần Los Angeles( Nam Ca Li - Hoa Kỳ ) và Thành Phố Cựu Kim Sơn San Francisco ( Bắc Ca Li ) là một cặp kỳ diệu kinh tế. Vậy chớ virệc gì đã xảy ra ở Nam Ca Li ?

   Gần suốt thế kỷ thứ  20 ( chúng tôi từ Phi châu,  Pháp - Ý về định cư ở Nam Ca  Li  đầu năm 1995 , sum họp cùng con cái định cư ở Hoa Kỳ sau 1975), Los Angeles( L. A .) là một trong những         thành công kinh tế chóp bu Hoa Kỳ. Từ 1910  đến 1970, khi đại phố  ( vùng lớn )  Greater) Los Angeles tăng dân số lên 21 lần, mức tăng trưởng kinh tế cao phẩm  vù vù bay lên hàng  thứ tư  đại phố có lợi tức cao  xứ Cờ Hoa. Lúc đó, L. A .là trung tâm của  các ngành công nghệ cốt lõi:  xi nê và  công nghệ  không gian vũ trụ- aerospace . Cạnh tranh -đối thủ  ở vùng là TP San Francisco, láng giềng miền Bắc Ca Li . Nơi đây công nghệ vận tải cam nhông  và chuyên chở,  thiết bị thông tin, trụ sở cho tổ hợp và ngân hàng đã đẩy các dân cư Vùng Vịnh - Bay Area   lên cao hơn nữa, theo kích thước lợi tức: hạng nhất năm 1970.

    Dù rằng nhiều chục năm,  khác biệt giữa hạng số 1 và hạng số 4 không xa cách  nhau bao nhiêu cả.  Cả hai vùng  thành phố lớn bang Ca Li này là một cặp kỳ diệu kinh tế như nói trên. Nhưng bây giờ tình trạng không như thế nữa. Ngày nay, năm huyện Vùng Los Angeles  rợi xuống hạng thứ 25  theo kích thước lợi tức , trong khi 10 huyện Vùng Vịnh vẫn chiếm hạng số 1 .  Tính theo đầu người,  nhân công  Vùng Vịnh  có lợi tức 30%  cao hơn   lợi tức Đại Phố Los Angeles. Giới lợi tức cao và trung lưu của hai vùng cũng  khác biệt lớn như thế.

      Tại vùng  Los Angeles, lợi tức trung bình một gia cư là 40 000 $. Con số ở Vùng Vịnh là  62 000 $ US . Cả hai nơi, đều có người  giàu sụ phi thường và đồng thời đều có  những vùng lân lận cận- ngọai ô  và vùng   nghèo khổ nghiêm trọng .  Sau khi tính luôn  cả phí tổn  gia cư cao hơn,  những ai ở mức  thang  cuối nghèo khổ tại  San Francisco  trung bình  tốt hơn  tại Los Angeles,  và  lợi tức cao có nghĩa là  chi tiêu công cọng  cho trường học,  chuyên chở , săn sóc y tế,  mà thuế khóa lại không cao hơn .  

    Vậy chớ chuyện gì  đã xảy ra ở Miền Nam bang Ca Li ?  Nói một cách đơn giản, giai cấp doanh nghiệp Los Angeles, những kẻ làm di dịch hay lắc mạnh  thảy đều quá bảo thủ,  mục tiêu chúng quá lỗi thời  và kiểu cách chúng dễ  nhận ra và  nuối nấng cái gì sẽ trở thành nền kinh tế mới mẽ.  Đối với thế giới nói chung, Nam Ca Li tuồng như  là vùng đại phố  ít rườm rà nhất .  Nhưng khi liên hệ tới  cái gì đáng tính tóan ngày nay - một “ hệ thống sinh thái- ecosystem”   nối kết nhau cao độ  của doanh nhân và kẻ đầu tư, các nhà kỷ thuật và sáng kiến , Los Angeles ngã quị .  

     Đầy thí dụ cơ hội  mất hút đi.  Vào thập niên 1960 và đầu thập niên 1970, các công ty cao kỷ  Los Angeles  sản xuất  nhiều bán dẫn- semiconductors phức tạp hơn là các công ty Vùng Vịnh.  Hảng Computer Science Corp. ở L. A. là công ty phần mềm  lớn nhất ở  New York STock Exchange,  và là hảng đầu tiên  được liệt kê. Los Angeles  cũng chia sẽ  những  thiên tài computer nữa đó : Thông điệp  Internet đầu tiên  gửi đi từ máy computer của Leonard Kleinrock tại UCLA năm 1969 ;  Kleinrock  đã sáng chế  nốt  vặn  gói kỷ thuật số - digital packet switch , một trong những then chốt của Internet.  Thế nhưng  các công ty  kỷ thuật thông tin - như TRW, Rockwell và Lockheed  Martin - đều thỏa mãn  tụ điểm vào  các đầu thầu  chánh phủ có lợi lơn nhưng cuối cùng  rất giới hạn. Tại miền Bắc Ca Li, các công ty Fairchild, Xerox, Hewlett - Packard  và Shockley Semiconductors, cũng làm công tác  đấu thầu chánh phủ , nhìn thấy tương lai và  chia ngành  nhập vào  thị trường tiêu thụ.  Cuối cùng, Steve Jobs và Apple  sẽ trở thành tượng trưng cho cách nào cách mạng  thay đổi này sẽ là gì.

   Khác biệt  hậu quả  vùng thật là sâu xa.  Trong thập niên 1970, phần công nghệ IT cho nền kinh tế Đại phố  Los Angeles  và Vùng Vịnh  bằng nhau  ( theo các từ tổng quát, L.A. có phần lớn hơn ). Đến 2010, IT ở miền Bắc Ca Li 4 lần lớn hơn IT miền Nam.        

   L. A .  còn thiếu khả năng  lợi dụng một ngành công nghệ mới khác là  sinh kỷ - biotech đã làm chói lọi câu chuyện IT trên nhiều phương cách. Tuy nhiên ở trường hợp này, vấn đề  ít có nghĩa là mù qúang  đối với một thị trường mới hơn là mù quáng  cả một phương cách mới  làm doanh nghiệp.  Một lần nữa, cả hai vùng khởi sự  với tài năng cần thiết. Năm 1976, Art Riggs và keiichi Itakura  trình bày cách nào tổng hợp DNA ở City of Hope ở Duarte. Cùng lúc,  Stanley Cohen  ở Stanford   và Herbert Boyer ở U C San Francisco  đang hoạt động  trên tái phối hợp DNA, họ làm môn bài  năm 1980.

   Ở L.A. , hảng lớn sinh kỷ đầu tiên Amgen, được thiết lập như thể con sinh của nhà tư bản hiểm nguy  Bill Bowes tại Thung lũng Silicon Valley và nhà khoa học UCLA  Winston Salser.   Hảng Genentech , thiết lập  gần cùng lúc tại Vùng Vịnh, là  sáng tạo của Robert A . Swamson, một nhà tư bản hiểm nguy khác  và nhà  sinh hóa Boyer.  Nhưng Amgen  lại xa cách  nhiều Viện đại học chánh yếu , ở Thousand Oaks, sát ngay đại học  UC San Francisco  tiếp xúc dễ dàng  và ngẩu nhiên  với khảo cứu  mũi nhọn hàn lâm.   IPO Amgen  năm 1983 , theo chân  mô hình  các công ty dược phẩm. Họ giữ  không cho các nhà khảo cứu lọt vào quản trị , bao quanh họ vào công tác R&D( Khảo cứu &Phát triễn ).  Trái lại Genentech  lại  đặt các nhà khoa học   vào  ban Giám đốc và các nhà khoa học quản trị viên này, theo thời gian, sẽ quay tròn xoắn ốc  ý kiến này đến ý kiến khác  cho trở thành  những công ty hiểm nguy mới.

     Genentech  được xử lý  cho sáng chế, Amgen cho thương mãi hóa.  Nghĩa là công ty mới , công ty cũ.  Amgen trở thành  một khổng lồ  trong lảnh vực , nhưng phần lớn chỉ tốt đẹp riêng cho mình.  Các nối kết và các  mạng lưới nuôi nấng  tại Genentech , mặt khác  tạo ra một cụm   các công ty sinh kỷ uy vũ ở Vùng Vịnh.  Một lần nữa, so sánh càng kiên quyết thêm. Đến 2010,  có 214 công ty khởi sự ở Vùng Vịnh  và 55 công ty này ở vùng L. A.;  64 IPO sinh kỷ thay vì chỉ có  3 ở vùng L. A . ; 8 tỉ $US  về tư bản   sinh kỷ hiểm nguy  tài trợ  thay vì 551 triệu $ ở vùng Đại phố L. A.    So sánh Đại phố L.A. và  Vùng Vịnh,   các viện đại học Nam Ca Li chỉ tạo dựng lên 1/6 sác xuất môn bài  có một nối kết  với hảng  sinh kỷ  vùng.  

   Khiếm khuyết  mạng lưới L.A.  cũng thấy được ở nhiều đường khác. Ở Bắc  Ca Li, chỉ có một nhóm  lảnh đạo doanh nghiệp  duy nhất  chủ trì  Ủy Ban Vùng Vịnh, đã 70 năm, đề cao   tương lai  kinh tế vùng.  Ở Nam Ca Li, các tổ chức nhỏ hơn cạnh tranh nhau và  các cố gắng chiến lược  khắp vùng , tỉ như  Rebuild L. A.  tổ chức hầu giải đáp các rối lọan 1992, sinh ra và  chết đi   mà không có ảnh hưởng gì cả. Có đến ba lần những nối kết dài hạn ( các thành viên   ủy ban chia sẽ trách nhiệm )  giữa Ủy Ban Vùng Vịnh và các tổ hợp chánh Bắc Ca Li sơ với   bất cứ tở chức lảnh đạo  hay công ty nào  của Nam Ca Li .

     Các  chiến lược  vùng L. A .,  có lẽ không đáng ngạc nhiên cho lắm,  rất  là thiếu thốn  so  so với  Vùng Vịnh.  Trong 30 năm, các bản  báo cáo kinh tế của Hiệp  Hội các Chánh phủ Nam Ca Li, ít khi nói tới các kỷ thuật và công nghệ kinh tế  mới . Thế nhưng ở Bắc Ca Li , những doanh vụ này là tụ điểm trọng tâm  từ thập niên 1980 đến nay.  Tổng quát ,  trong khi  lảnh đạo vùng ở San Francisco  tập trung   hút dẫn  và hổ trợ các công nghệ   phí tổn cao ,  lương bổng cao , Đại phố L . A .  cố gắng tăng thêm sinh lực  cho   các công nghệ trụ cột  nền kinh tế xưa cũ là chế tạo .  Trong số các điều này , Thành phố nâng cấp  hải cảng mình , cũng cố ngành công nghệ tiếp vận - logistics  và đã thành công   chụp bắt được  ngành thương mãi chuyên chở tàu thủy của Trung Quốc .  Nhưng công nghệ tiếp vận  chỉ tạo ra các công ăn việc làm lương bổng thấp hay  trung bình mà thôi .                              

    Cuối cùng , không  một  giải thích duy nhất nào cho  suy sụp đã lâu  ân sủng kinh tế của L.A. . Đây là  một câu chuyện thiện chí và tin tưởng sai lạc, của liên hệ   doanh nghiệp  mảnh vụn   và ý kiến  lỗi thời. . Los Angeles   không thiếu   tài năng khéo léo và   thiên tài, nhưng L . A. đã mất đi cái nhìn xa   L. A. có rất nhiều trước 1970 . Muốn thành công ở nền kinh tế mới, có lại cái nình tốt đẹp và lợi lộc  lợi tức cao  cho mọi cư dân mình,  Nam Ca Li bắt buộc phải đối đầu  cùng các sai quấy  trong 30 năm qua.  L .A. phải  thay thế cô lập  và xé mảnh vụn  cùng mạng lưới  và liên kết . L. A. phải quay mặt lại,  lần nữa và lần cuối, rời khỏi  chế tạo  phí tổn thấp và  lương bổng thấp. Một lần nữa , L. A.  phải  sống đúng theo  tiềm năng là những gì  vững chắc của  mình .

     ( chiếu theo Michael Storper,  giáo sư Phát triễn vùng và quốc tế ở ban  kế hoạch đô thị viện Đại học UCLA , ngày 25 tháng 10 năm 2015  )

            ( Irvine , Nam Ca Li . ngày 22 tháng 11 năm 2015 )