thnlscantho-5 - Một cõi đi về (Bùi thị Lợi)

29/11/2019

MỘT CÕI ĐI VỀ
Còn nhớ lần đầu tiên tôi được anh Nguyễn Khoẻ mời đến nhà dự tiệc tất niên mừng Thầy Hà Văn Thân ở Pháp về thăm quê hương (Đó là khỏang cuối năm 2000). Một buổi chiều tôi đi với chị Ngô Anh Thuấn tìm theo địa chỉ trong thư mời. Nhà anh Khoẻ ở mãi Quận 9, một vùng ngoại thành hẻo lánh, qua khỏi khu vực Cát Lái, xa ơi là xa .... Hai bên đường đồng ruộng mênh mông hoang vắng, chúng tôi đi mãi, đi mãi... phải hỏi thăm hai ba lần mới tìm được nhà. Nói là nhà chứ kỳ thực là xưởng sản xuất bàn ghế bằng sắt, inox. Cơ sở rất rộng, có ao cá vườn cây rất thoáng mát và một căn nhà nho nhỏ xinh xinh.

Nghe nói Thầy định cư ở Pháp, thỉnh thoảng về Việt Nam nghỉ ngơi. Thầy không còn người thân ở Sài Gòn, mỗi lần về Thầy ở nhà anh Nguyễn Khoẻ là một cựu học sinh NLS Bảo Lộc (68-69). Với Thầy, anh Khoẻ không là bà con họ hàng nhưng đặc biệt có một mối ân tình sâu nặng với Thầy, nghe nói ngày xưa Thầy đã giúp anh Khoẻ một việc gì đó. Còn chuyện anh Khoẻ lên trường NLS Bảo Lộc cũng là một cơ duyên kỳ ngộ lý thú. Năm đó Thầy làm Chánh Chủ Khảo ở Huế, tình cờ quen anh Khoẻ trong một quán bún bò, nghe anh Khoẻ có ý muốn vào Sài Gòn học ngành NLS, Thầy bèn giới thiệu cho anh Khoẻ lên Bảo Lộc thi tú tài NLS. Và ở đây anh Khoẻ lại có một món nợ đời với Thầy Phạm Phi Hoành (tôi sẽ kể chuyện này cho các bạn nghe sau) mà mãi đến bây giờ khi nhắc đến Thầy Hoành, anh Khoẻ cười rất vui và nói nếu như ngày xưa Thầy Hoành cho anh Khoẻ thêm ½ điểm nữa thì cuộc đời anh Khoẻ chắc không thành đạt như bây giờ.
Trở lại câu chuyện về Thầy Hà Văn Thân. Thầy quê ở làng Thạnh Thới An Tỉnh Sóc Trăng. Ông ngoại của Thầy là người có công tiên phong thành lập làng. Ba của Thầy học ngành Thú Y ở Hà Nội, nghe kể nhờ trúng số độc đắc nên có tiền mua một lô đất dài 2 km ở mặt tiền đường, Thầy trở thành con địa chủ. Năm 1947 Thầy sang Pháp du học, được Ông Tỉnh Trưởng Sóc Trăng là người Pháp cho ở trọ. Đến năm 1957 Thầy được Ông Châu Tâm là ba của Thầy Châu Tâm Luân bấy giờ làm Tổng Thư Ký Bộ Canh Nông mời Thầy về nước làm việc cho Bộ. Thầy được tuyển dụng về Nha Học Vụ NLS lúc ấy đặt tại garage của Văn Phòng Bộ đường Nguyễn Bỉnh Khiêm. Thầy được diện kiến với Tổng Thống Ngô Đình Diệm. Thầy rất có uy tín, nếu cần đi Pháp để báo cáo trực tiếp công việc Thầy chỉ cần đề xuất là được chấp thuận cho đi ngay. Nhưng đề án cơ giới hoá Đồng Tháp Mười do Thầy phụ trách bị Mỹ phản đối vì Mỹ không muốn Việt Nam lệ thuộc kỹ thuật máy móc của Pháp.
Cùng thời điểm này Trường Quốc Gia Nông Lâm Mục B'lao bãi khoá biểu tình chống đối Bộ Nông nghiệp rút bớt tiền học bổng. Để giải quyết vấn đề, Bộ quyết định cho Khoá I đi tập sự và Thầy Hà Văn Thân hướng dẫn khoá I, Thầy ký sự vụ lệnh và phát học bổng cho khoá I, Thầy dạy môn Nông Cụ Cơ Giới cho các khoá II, III, IV .. Thầy xem các anh chị như bạn, những lúc rổi rảnh Thầy hay rủ các anh đánh cờ.
Đến năm 1961 Thầy có quyết định đi Mỹ tu nghiệp. Kể đến đây Thầy cười nói lúc ấy muốn đi Mỹ phải mua sắm áo lạnh tốn kém Thầy do dự không muốn đi, cuối cùng bị động viện khoá 12 Thủ Đức. Tốt nghiệp khoá học quân sự Thầy về Nha Chiến Tranh Tâm Lý ở Thị Nghè. Đến năm 1965, giải ngũ Thầy lại trở về Nha Học Vụ NLS bây giờ đã chuyển qua số 9 Mạc Đỉnh Chi. Thầy giữ chức vụ Chánh Sự Vụ phụ trách cấp Trung Đẳng và Sơ Đẳng. Thầy Đặng Quan Điện phụ trách cấp Cao Đẳng
Năm 1967 Thầy đi Mỹ học ngành Farm Machinery, nhưng mới một năm Thầy lại được triệu tập về nước để giải quyết một số việc nội bộ. Số là Thầy phụ trách việc lương bổng cho tất cả các trường NLS, nên khi có biến cố 1968, tướng Nguyễn Cao Kỳ cải tổ hành chánh, Thầy phải về thu xếp ... Thầy tiếp tục làm việc ở Nha Học Vụ NLS đến cuối năm 1974. Đầu năm 1975 thì chuyển qua Tổng Nha Nông Nghiệp. Một lần nữa Thầy cười nói: Thầy làm Tổng Giám Đốc Tổng Nha Nông Nghiệp có 4 tháng mà phải đi học tập cải tạo 3 năm.
Thầy lập gia đình năm 1960, Thầy có 2 con trai, 1 con gái và 2 cháu ngoại. Tất cả đều định cư ở Pháp. Một người con trai của Thầy hiện làm công tác Ngoại Giao cho Pháp ở Bờ Biển Ngà. Thầy gọi mẹ của Thầy Phan Bá Sáu là cô ruột. Hoa hậu Hà Kiều Anh là cháu gọi Thầy là ông Chú.
Thầy có 1 người con nuôi là người Miên làm công tác Miên vận chức vụ Đại Tá Thượng Nghị Sĩ chế độ VNCH nên khi Thầy đề xuất xây dựng một trường NLS ở Sóc Trăng là được chấp thuận ngay. Vì Sóc Trăng là vựa lúa của đồng bằng Nam bộ nên thầy muốn thành lập 1 trường Cao Đẳng NLS ở đây. Rất tiếc trường chưa được xây xong thì giải phóng.
Thầy đi học tập 3 năm, chuyển qua nhiều trường trại, có rất nhiều kỷ niệm vui buồn mà luôn có sự hiện diện của học sinh NLS Bảo Lộc. Thầy kể lại cho chúng ta nghe:
- Đầu tiên ở trại Long Thành. Mấy tuần đầu còn bán những tư trang mang theo như đồng hồ, nhẫn ...Vài tháng sau là bắt đầu lo đói. Một hôm có một anh cán bộ trẻ tự xưng là học sinh NLS chào Thầy, hỏi Thầy có cần giúp đỡ gì không? Thầy nói muốn gửi thư về nhà xin tiền. Anh ta hứa giúp. Đêm đó Thầy vừa mừng vừa lo, không biết có kết quả gì không? Sáng hôm sau xuống căn tin, gặp anh ta tươi cười mời Thầy bát phở nóng và chuyển cho Thầy 50 ngàn đồng gia đình gửi. Thầy mừng ơi là mừng, Thầy nói có đi học tập mới biết cái đói thật là khủng khiếp.
- Sau đó Thầy được chuyển ra trại Thanh Cẩm - Thanh Hoá. Một buổi chiều Thầy thấy buồng bên cạnh có người ngoắc mình (Buồng được ngăn chia thành phần người ở, cho phép nói chuyện chứ không cho qua lại). Anh ta giới thiệu là học sinh Cao Đẳng Nông Nghiệp. Anh dặn Thầy sáng đi lao động nhớ đưa tay ra hiệu cho anh ta thấy để chiều về anh đem thức ăn về cho Thầy, vì anh ta lao động nặng được phần ăn nhiều hơn nên sẽ để dành cho Thầy bồi dưỡng thêm.. Thật cảm động và thắm thía câu nói: một miếng khi đói bằng một gói khi no.
- Đến khi được thả về Sài Gòn, lần đầu tiên được anh Khoẻ mời Thầy ăn món gà hầm thuốc bắc để tẩm bổ quá ư là sung sướng nhưng Thầy vẫn nhớ mãi những xẻ chia ngọt bùi trong thời gian học tập.
Cải tạo về Thầy làm việc ở Công Ty Dịch Vụ Kỹ Thuật thuộc hội Trí Thức Yêu Nước, Thầy phụ trách kỹ thuật máy cày, thường phải đi công tác ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long. Lần đó đoàn về Long An ở lại đêm trong một trường học, cách xa thành phố điều kiện điện nước khó khăn. Nhất là nước thì cực kỳ hiếm, nước để ăn uống còn hiếm thì làm gì có nước tắm. Ăn cơm xong, trời tối, cả đoàn ra sân ngồi hóng mát thì có 1 anh xưng là học sinh NLS Bảo Lộc mời tôi ra nói nhỏ: Thầy vào lấy khăn, em đưa Thầy đi tắm nước mưa cho mát. Còn gì sung sướng cho bằng, buồn ngủ mà gặp chiếu manh, tắm gội xong anh ta còn dẫn Thầy đi ăn cháo vịt. Thật hạnh phúc khi gặp lúc khó khăn Thầy luôn được những học trò NLS giúp đỡ chăm sóc tận tình.
Đến năm 1982 Thầy được cho nghỉ việc vì Ông Giám Đốc cho rằng Thầy có ý muốn đi Pháp. Mà thật vậy, năm 1983 cả gia đình Thầy được Chính Phủ Pháp chấp nhận cho định cư theo diện công dân Pháp. Thầy kể nhờ Ông Phạm Văn Hai chủ hãng dệt Mỹ Á nộp dùm hồ sơ chỉ 1 tuần sau là được duyệt. Thật may mắn, ở hiền gặp lành.
Nhìn lại cuộc đời mình Thầy nói: "Tôi biết ơn các anh em NLS Bảo Lộc đã giúp đỡ tôi rất nhiều. Tiện đây cho tôi gởi đến các anh chị và nhất là anh Khoẻ lời cám ơn chân thành"
Mỗi năm Thầy ở Pháp 3 tháng, về Việt Nam 9 tháng. Thầy vẫn ở nhà anh Nguyễn Khoẻ số 69 Bưng Ông Thoàn, Quận 9. Ở đậy rộng rãi, mát mẻ, yên tĩnh. Thầy và anh Khoẻ vẫn thường tổ chức các buổi liên hoan mời bạn bè NLS tham dự. Bây giờ đường từ trung tâm ra Quận 9 không còn hoang vắng nữa, đồng ruộng đã biến mất thay vào các khu dân cư đô thị mới. Mỗi lần có dịp đến thăm Thầy tôi thường đi nhờ xe hơi của các anh chị NLS nên cũng không còn thấy xa. Nhưng tôi vẫn nhớ cảm giác của lần đầu tiên gặp Thầy trong buổi tiệc tất niên. Tôi đã chuẩn bị để hát tặng Thầy bài Một Cõi Đi Về. Nhưng không nhớ vì lý do gì tôi đã không hát và cho đến bây giờ mỗi lần nhớ đến Thầy Hà Văn Thân tôi lại nhớ bài hát của Trịnh Công Sơn. Xin chúc Thầy luôn vui khoẻ và mãi bình an hạnh phúc trong Cõi đi về của mình
Bùi Thị Lợi
(NLS/Bảo Lộc)

Kính mời quí vị thưởng thức nhạc phẩm " Một coĩ đi về" Khánh Ly hát
https://www.youtube.com/watch?v=xUXIdQMvemk