19/3/2015
Chuyện Blao
Chuyện của mình
Kỳ 2: Phẹc *
Trước năm 1958, nếu ta lấy chỗ dòng suối xuyên qua quốc lộ 20, tức khoảng suối của ông Lý Xướng mà người dân thời ấy tưởng như là hết cái địa danh làng Công Hinh ( nay là khoảng cuối hồ Đồng Nai < hồ Bảo Lộc> )
Theo hướng đi Đà Lạt khoảng 3 cây số nữa thì gặp ngã 3 rẻ về phía bắc (bây giờ là đường Nguyễn văn Cừ Lộc Sơn -2014 ), giáp ranh với sở trà Pitchenée đến khu vực cầu đôi còn theo QL 20 đến Cầu Đại Ròn . Đó là lãnh địa của Trung Tâm Thực Nghiệm Canh Nông được thành lập trước năm 1929 người dân quanh vùng quen gọi nơi đây là " Phẹc " nó xuất phát từ chữ ferme ( nông trang, trang trại..) ở đó gồm văn phòng làm việc, các cơ sở thí nghiệm, vườn tiêu bản, khu vườn ương và cả khu nhà ở của quan chức và nhân viên nữa.
Đặc biệt nhất là phần đất sát quốc lộ là nơi trồng các cây sưu tập (nay 2014 vẫn còn , chính nơi đây có trồng cây Phượng vàng là cây duy nhất ở VN ) Ngày xưa qua một khoảng sân cỏ , gần văn phòng người ta có đắp một con trâu bằng xi măng do một “nghệ nhân nhà vườn” đắp bằng xi măng, như ý tượng trưng cho ngành Nông Nghiệp ( tượng con trâu nay vẫn còn -2014) vì vậy cho nên một số người quen gọi là sở Con Trâu
Một địa điểm đáng nhớ nữa là lô trà giống trên đó gồm 19 luồng trà lai giống giữa trà Shiang Trấn Ninh và trà Blao để có những giòng trà được ưa chuộng là TB14 , TB18 .. Trong khuôn viên này có một vùng trũng, nơi ấy người ta đã thiết lập một vườn ương với hệ thống phun sương mù vĩnh cửu nhờ người ta lợi dụng độ cao chênh lệch của giòng suối chỗ cầu đôi lập hệ thống tích nước dẫn xuống tạo thành tia phun nhỏ như sương mù để giâm cành các loại cây.
Ngoài cái cơ ngơi chính trung tâm thực nghiệm canh nông là ferme đó ra, thì một số nhà cửa đã làm theo đường 20 tiến về phía làng Công Hinh nơi có văn phòng quận trưởng . Đó là nơi sinh sống của nhóm người có thể là công nhân của trung tâm, có thể người nhập cư khẩn đất lập vườn như ông bà Phó ngữ, Ba Ngô, Lại thế Quy, Lại thế Liêm, bà Bảy Hội, ông Sĩ quế, gia đình ông Nguyễn Cư.. và một số người Hoa mở tiệm tạp hóa buôn bán như chú thiếm Phàn, ông Tàu Khô, bà ba Hẹ…theo anh Hầu quen gọi là mười con bà Phó Ngữ cho biết ba ông làm chức phó lý của làng mới có tên là Phó Ngữ cũng cho biết thêm là dân đầu tiên ở Công Hinh Blao thường là dân mộ vào làm các đồn điền trà, dân làm phu lục lộ,chính ngay ba anh cũng từ Phan thiết lên làm cai lục lộ công trình đường quốc lộ 20 rồi lập cư ở dây luôn. Dù khu vực dân cư này nó không nằm trong khuôn viên trung tâm thực nghiệm, nhưng khi muốn nói về chỗ ở của mình hay người ngoài gọi về chỗ ấy vẫn dùng là : Phẹc.
Đến năm 1960 hệ thống hành chính tỉnh Lâm Đồng thành hình thì có tên mới là ấp Thiện Lập và nay là phường Lộc Sơn. Đặc biệt nhất là khi bắt đầu xây dựng tỉnh Lâm Đồng thì các cơ sở của Trung tâm thực nghiệm ( Ferme ) được dùng đặt văn phòng tạm thời của tỉnh.
Bùi Tho.
*Phẹc = (Ferme)
( Còn tiếp)
