Ngoài những phát minh khoa học, nước Anh cũng nỗi tiếng về những phát minh các môn thể thao mà hầu hết thế giới đang thừa hưởng.

 

CẦU LÔNG – BADMINTON

Badminton bắt nguồn từ môn chơi “Battledore and shuttlecock” của sỉ quan trong quân đội viễn chinh Anh tại Ấn Độ trong nửa thập kỹ 1800s. Đây là một biến cải của môn thể thao “Ball badminton” của hoàng gia Ấn Độ ở tiểu vương Tamil Nadu thịnh hành khoảng năm 1850. Từ trái banh được biến cài thành cầu lông (shuttlecock) và được các phu nhân sỉ quan Anh hưởng ứng. Sau đó môn badminton này được lính Anh mang về nước, và đặt ra các luật chơi.

 

 

BASEBALL

Baseball là một trong các môn thể thao phổ biến nhất ở Hoa Kỳ. Baseball có nguồn gốc ở Anh, mang tên bat-and-ball, thịnh hành ở Anh vào giữa thế kỷ 18, và do người Anh du nhập vào Hoa Kỳ. Về sau baseball được biến cải tân tiến hơn, và vào cuối thế kỷ 19, baseball trở thành môn thể thao quốc gia của Hoa Kỳ, và bây giờ rất thịnh hành ở Bắc Mỹ, Trung Mỹ và Nam Mỹ, vùng biển Caribbean và Đông Á.

 

CRICKET

Từ “Cricket” có lẻ phát xuất từ chữ “Stick” là cái gậy, cây côn đánh banh. Đây là môn thể thao cổ truyền của người Anh từ thời Tudor (năm 1485 – 1605). Thoạt tiên, đây là chơi của trẻ con của vùng Đông Nam nước Anh, nay là Kent và Sussex. Về sau, người lớn chơi môn thể thao này và bắt đầu thịnh hành từ thế kỷ 17.

Về sau, môn cricket được lính viễn chinh của Đế Quốc Anh đem quảng bá ở các nước thuộc địa. Vì vậy chỉ có những nước vốn là thuộc địa của Anh, nhất là Ấn Độ và Pakistan, mới thịnh hành môn thể thao này.

 

RUGBY – Đá bóng bầu dục

Rugby bắt nguồn từ môn bóng đá (soccer, football). Nhiều người cho rằng môn thể thao Rugby được khai sinh năm 1823 bởi cậu thanh niên tên William Webb Ellis của của thành phố Rugby, tỉnh Warwickshire, Anh quốc. Khoảng trước năm 1820, môn bóng đá cho phép người chơi chụp trái banh rồi đá liền chứ không được ôm banh chạy. Cậu William Webb Ellis là một cầu thủ nổi danh của thành phố. Năm 1823, trong một trận bóng đá tại trường Rugby School ở thành phố Rugby, cậu ôm banh vào nách và chạy rất tuyệt vời, dĩ nhiên là bị phạt vì phạm luật. Nhưng hành động phạm luật chơi trong đá banh đó lại được dân ham mộ chấp nhận sau đó (năm 1830) và đổi thành môn Rugby với các luật chơi được ban hành năm 1845.Trường Rugby School là cái nôi khai sanh môn Rugby, và William Webb Ellis  coi như là người sáng lập. Thành phố Rugby làm tượng vinh danh ông. Rugby thoạt tiên chơi với quả banh tròn như đá bong, về sau biến cải thành bầu dục.

Tượng vinh danh William Webb Ellis tại thành phố Rugby

 

SNOOKER – Billiards - Bi Da

Snooker bắt nguồn từ môn chơi của các quí tộc trong hoàng gia Anh ở thế kỷ 16 gọi là Billiards – tức Bi-Da ở VN. Đến thế kỷ 19, môn này rất thịnh hành trong giới quân độ Anh đóng ở Ấn Độ. Từ “Snooker” bắt nguồn từ một bình luận của Chamberlain, một Đại Tá trong quân đội hoàng gia Anh đóng tại Ấn Độ cũng là người canh tân billiards với trái banh có màu sắc. Ngồi xem trong một trận thư hùng, Đại tá Chamberlain thốt lên “a real snooker” khi thấy một người chơi thụt hụt một trái banh. Trong tiếng lóng của người Anh “Snooker” là thiếu sinh quân năm thứ 1, nghĩa là chưa có kinh nghiệm gì cả. Kể từ đó, “billiards” mang tên “snooker”. Năm 1885, John Roberts là người vô địch môn billiards ở Anh du lịch Ấn Độ, gặp Đại Tá Chamberlan, và khi về nước ông du nhập Snooker về Anh.

 

TENNIS

Đa số các nhà sử học cho rằng Tennis bắt nguồn từ môn chơi của các nhà tu ở Bắc nước Pháp trong thế kỷ 12, nhưng chơi bằng lòng bàn tay (jeu de paume) chứ không phải bằng vợt (racket, racquet). Mải tới thế kỷ 16, vợt được xử dụng và trò chơi mang tên “tennis”. Tại Anh, môn chơi này có thể chơi một mình, đánh banh vào tường để dội lại. Môn này rất thịnh hành ở Pháp và Anh, và vua Henry VIII của Anh là người rất ham mộ môn “Real Tennis” này. Tennis mà ngày nay được thế giới ưa chuộng được cải tiến tại một sân cỏ ở Birmingham vào thập niên 1860s.

Real Tennis, vợt và banh

 

 

DART

Các huyền thoại cho rằng môn phóng phi tiêu này bắt nguồn từ ngàn năm trước do các chiến binh Hy Lạp giải trí bằng cách phóng lao vào đích là các vỏ thùng rượu để đánh cá nhau trong lúc nhàn rỗi. Sự thật là từ thời Trung cỗ, môn phóng phi tiêu này rất thịnh hành ở các quán rượu tại Anh. Năm 1535, lịch sử ghi Anne Boleyn tặng vua Henry VIII một bộ Dart trang trí rất quí giá.

 

BÓNG ĐÁ - FOOTBALL

Môn bóng đá này có lẻ là môn thể thao hấp dẫn nhất trong các nền văn minh cỗ đại Ai Cập, Hy Lạp và Tàu. Khoảng 200-300 năm trước Giáng Sinh vào thời Tsu’ Chu, người Tàu dùng da thú khâu tròn nhồi lông và tóc để đá vào đích là 2 nọc tre cắm làm gôn.

Môn đá bóng được du nhập vào Anh năm 1170, và người Anh dùng bọng nước tiểu (bladder) của thú được thổi căn phồng làm banh, và chính người Anh đặt ra luật đá banh đầu tiên. Người Anh cũng canh tân và tiêu chuẩn hóa dụng cụ đá (trái banh), gôn, sân đá, và luật chơi, v.v. và truyền bá ra nước ngoài. Chẳng hạn, năm 1867 trận đá bóng đầu tiên trên thế giới xảy ra ở Argentina là do các thương nhân người Anh buôn bán ở đó tạo thành.

Môn đá bóng là môn thể thao rất thịnh hành cho mọi giới từ dân lao động cho tới quí tộc, từ nhà trường đến trại lính, và thường đưa đến ấu đả giữa 2 phe. Tại Anh, môn thể thao này bị cấm trong thời gian từ 1324 đến 1667 vì lính tráng chỉ chơi đá bóng, quên lảng chuyện luyện tập chinh chiến, và ngoài xả hội thường có ấu đả khi có đá banh. Nước Anh có hơn 30 bộ luật liên quan tới đá banh, trong đó có 1 luật là ai đá banh trên đường lộ giao thông bị phạt rất nặng.

 

TABLE TENNIS – PINGPONG – BÓNG BÀN

Ping Pong bắt nguồn từ môn Tennis trên sân cỏ (Lawn Tennis) hay Real Tennis chơi trên sân rộng, thì ping Pong chơi trên bàn ở trong nhà. Ping Pong được giới thượng lưu Anh chơi vào cuối thế kỷ 19, sau buổi tiệc phòng ăn được dọn sạch và họ chơi tennis trên bàn ăn thay vì ngoài sân rộng. Họ dùng sách kê ở giữa làm lưới, dùng nắp vỏ hộp xì gà làm vợt, và nắp chai rượu champagne hay trái banh cao su làm banh.

Năm 1901, công ty người Anh J. Jaques & Son Ltd đăng ký sản phẩm thể thao với danh thương Ping Pong và xuất cảng qua Mỹ. Nhưng ở Âu Châu kể từ 1920 thì vẫn gọi là Table Tennis (Bóng bàn).

Cuộc tranh thủ chức vô địch bóng bàn thế giới đầu tiên tổ chức tại London năm 1926, và bóng bàn được đấu trong Olympic vào năm 1988.

 

NETBALL

Netball của người Anh cũng tương tự như môn Basketball (bóng rỗ) của người Mỹ. Basketball được phát minh năm 1891 ở Springfield, Massachusetts, Hoa Kỳ do một thầy giáo dạy môn thể dục gốc Canada tên James Naismith. Môn này rất thịnh hành ở Mỹ, rất được nam sinh ưa chuộng. Năm sau, tức  1892, basketball được du nhập vào vùng Merseyside nước Anh qua Hội YMCA, nhưng môn này không được thịnh hành như ở Hoa Kỳ. Còn môn Netball là do cô giáo người Anh dạy môn thể dục tên Martina Bergman-Österberg biến chế basketball của Hoa Kỳ thành môn thể thao dành cho nữ sinh tại trường Hampstead.

Mặc dầu tương tự, nhưng 2 môn này có luật lệ, số người tham dự khác nhau. Khác biệt thứ nhất là netball chỉ dành riêng cho nữ giới, còn basketball thì cả hai giới đều có thể chơi.

Ở basketball, hai toán tranh tài, mỗi toán 5 người. Cái goal là một vòng tròn để liện trái banh vào. Sân chia thành vùng, vùng được 2 điểm ở gần goal, và vùng 3 điểm ở xa hơn.

Còn ở netball, mỗi đội có 7 cô, mỗi cô có một vị trí trong vùng được ghi trên sân. Sân bóng chia làm 3 vùng, mỗi vùng được chỉ định một số người như nhau trong hai đội đối thủ. Như vậy, mỗi đội 7 người được phân công gồm cánh giữ goal (Goal keeper), cánh phòng vệ (Wing Defence), cánh tấn công (Wing Attack), phòng thủ goal (Goal defense), trung vệ (Center), tấn công, và người quăng bóng vào goal (Goal shooter).

 

 

GOLF

 

 

Môn Golf đang thịnh hành ngày nay trên khắp thế giới bắt nguồn ở vùng Fife thuộc Scotland từ năm 1497. Sân chơi golf cỗ nhất còn tới ngày nay là Musselburgh Links ở vùng East Lothian, nơi mà Nữ hoàng Mary (Nữ hoàng của Scots) chơi golf năm 1567.

 

BOWLING

Theo nhà nhân chủng học người Anh, Sir Flinders Petrie, thì môn chơi Bowling bắt nguồn từ thời cỗ đại Ai Cập trước Tây Lịch (BC) tới 3200 năm vì khám phá trong ngôi mộ cỗ thấy có dụng cụ thể thao tương tự Bowling.

Xác người với trái bowl trong hầm mộ cỗ 3200 năm trước Tây lịch

 

Còn sử gia người Đức cho rằng môn Bowling đã có ở Đức khoảng 300 năm sau Tây Lịch.

Tuy nhiên có nhiều bằng chứng cụ thể là môn Bowling rất thịnh hành ở Anh từ rất xa xưa, bằng chứng là năm 1366, vua Edward III ra sắc lệnh cấm quân lính không được chơi bowling mà phải luyện tập kiếm cung. Môn bowling rất thịnh hành trong thời vua Henry VIII (1491 – 1547).

 

CURLING

Curling là môn thể thao cỗ nhất và rất thịnh hành ở Scotland từ thời trung cỗ, và sau đó được du nhập vào các nước có khí hậu lạnh, vì  môn thể thao này chơi trên tuyết đóng băng trên ao hồ, và bowl (đĩa) là các viên đá mài nhẵn thành hình cái đĩa, nặng 19,96 kg. Còn được mang tên “The Roaring Game”, vì do tiếng động rò rò gây nên khi đĩa chạy trên băng tuyết

 

SQUASH

Môn squash là biến thể của 5 môn thể thao dùng vợt, găng tay và trái banh đánh vào tường và banh dội lại như cách chơi ngày nay.  Có thuyết cho rằng môn chơi thoạt tiên rất thô sơ  bắt nguồn từ thế kỷ 16 ở Pháp, chơi bằng cách dùng tay không quăng banh vào tường để dội ngược, nhưng lại được những người tù trong nhà tù Fleet Prison ở Anh cải biến lại xử dụng vợt và trái banh cao su, và làm ra luật chơi được phỗ biến ra thế giới cho tới ngày nay. Một thuyết khác là môn Squash thịnh hành ngày nay được phát minh ở trường Harrow School ở Anh vào thế kỷ 19.

 

ROUNDERS

Các học sinh tiểu học ở Anh và Ái Nhĩ Lan rất mến mộ trò chơi thể thao này từ mấy thế kỷ nay, là một biến thể của môn Cricket và baseball phù hợp với trẻ em.

Các sử gia cho rằng môn Rounders và Cricket bắt nguồn từ trò chơi tên “Stoolball”, là trò chơi ở ngoài đồng có vạch đường ranh và xử dụng cây gậy với một vật tròn làm banh. Trò chơi này rất thịnh hành ở Anh từ thời Tudor (khoảng năm 1500s). Hiện nay có trên 2 triệu học sinh Anh chơi Rounders.

Môn thể thao Rounders

FIELD HOCKEY

Field hockey hay “hockey” là chơi đồng đội giữa 2 toán, dùng gậy lừa banh vào goal địch. Đây là môn chơi có ở Scotland từ thời Trung Cỗ.

 

 

 

TÀI LIỆU THAM KHẢO

http://www.telegraph.co.uk/expat/expatpicturegalleries/9438973/Sports-invented-by-the-British.html#?frame=2293448

Reading, 10/2015